Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.wg Brown, 1968).Tym razem eksperyment nie polega� na fingowaniu przest�pstwa, lecz mia� na celu zbadanie zdolno�ci rozpoznawania twarzy klientów przez kasjerów sklepów samoobs�ugowych.Eksperyment przeprowadzono jednego dnia jednocze�nie w 63 sklepach samoobs�ugowych Tallahassee i wygl�da� on nast�puj�co.W ka�dym ze sklepów pojawi�o si� dwóch klientów (nie jednocze�nie) jedenbia�y, drugi czarny, i po w�o�eniu kilku towarów do koszyka starali si� zwróci� na siebie uwag� kasjera/rki w dwojaki sposób: po pierwsze, p�ac�c drobn� monet�, co wymaga�o d�u�szego liczenia, oraz po drugie, pytaj�c o drog� na lotnisko i staraj�c si� przy tym utrzyma� z nim/ni� kontakt wzrokowy.Po dwóch godzinach ka�dy z kasjerów otrzyma� do rozpoznania seri� fotografii, w�ród których by� ów poprzedni klient.Liczba prawid�owych rozpozna� wynios�a 34,2%, co jest powy�ej przypadku wynosz�cego, jak pami�tamy, 16,7%.Jednak�e, gdy w podobnym badaniu czas do momentu rozpoznania rozci�gni�to do 24 godzin, identyfikacja wczorajszego klienta nie przekroczy�a poziomu przypadku.Jest to ca�kowicie niezgodne z ocen� w�asnych mo�liwo�ci w tym zakresie przez owych kasjerów, z których a� 83,7% przeceni�o swoje zdolno�ci rozpoznawania ludzi.Taka wysoka ocena w�asnych mo�liwo�ci prawid�owego identyfikowania ludzi ma�e wywodzi� si� st�d, �e w gruncie rzeczy rzadko otrzymujemy informacje zwrotne, dotycz�ce b��dów w identyfikacji, a wi�c o fa�szywych alarmach i opuszczeniach.Zdarza si� nam na co dzie�, �e w t�umie na ulicy rozpoznajemy jak�� twarz jako widzian� np.kilka dni wcze�niej, ale naprawd� nie wiemy, czy nie jest to fa�szywy alarm, a ju� zupe�nie nic nie wiemy o dokonywanych opuszczeniach.Interesuj�cym dodatkowym wynikiem omówionych powy�ej bada� by�o to, �e rasa nie decydowa�a o prawid�owo�ci rozpozna�.Z bada� psychologii spo�ecznej od dawna wiadomo, �e rozpoznanie osobnika w�asnej rasy jest lepsze ni� osobnika innej rasy.Zjawisko to nie wyst�pi�oV T I'Rys.31, Schematyczne rysunki i dwa rodzaje nazw u�ytych w badaniach Carmichaela i in.l typowe b��dne reprodukcje sterowane nazwa.(Wedfug: L.Carmichael, H.P.Hogan i A.A.Walter, 1932.)w omawianym badaniu.Mo�na by tu zapewne poszuka� wyja�nie� socjologicznych, czym ju� si� nie zajmiemy.Elisabeth Loftus nale�y tak�e do grona psychologów zwalczaj�cych niefrasobliwo�� s�dów w dawaniu wiary zeznaniom naocznych �wiadków.Przytoczymy tu jej eksperyment wskazuj�cy na mo�liwo�ci manipulowania zeznaniami �wiadków rekonstruowanymi z ich w�asnej pami�ci za pomoc� pyta� specjalnie formu�owanych przez prokuratorów i sprytnych adwokatów.Jest to sprawa znana w s�downictwie odk�d ono istnieje, ale jednoznaczno�� uzyskanych przez Loftus (Loftus i Loftus, 1975) wyników sk�ania do ich przytoczenia.Osoby badane ogl�da�y film, na którym przedstawiono wypadek samochodowy, i nast�pnie pytano je o to, co widzia�y.Jedno z pyta� dotyczy�o szybko�ci, z jak� jecha�y oba samochody.Cz�ci badanych zadano pytanie "Jak szybko jecha�y samochody, kiedy dosz�o do ich zderzenia?" (.hit each other), drug� grup� pytano "Jak szybko jecha�y samochody, kiedy dosz�o do ich rozbicia?" (.smashed finto each other).S�owo zderzenie (hit) mo�e oznacza� zarówno lekkie stukni�cie, jak i powa�niejsz� kraks�, s�owo "rozbicie" (smashec~ oznacza ju� tylko powa�ny wypadek i mo�e ukierunkowywa� odpowied� badanych na tak�� rekonstrukcj� z pami�ci widzianej sceny.I rzeczywi�cie, osoby z drugiej grupy podawa�y wy�sz� szybko�� jazdy samochodów ni� osoby z grupy pierwszej i na pytanie, czy- widzia�y na filmie rozbite szk�o (którego faktycznie tam nie by�o), odpowiada�y twierdz�co istotnie cz�ciej ni� grupa pierwsza.W jaki sposób podanie nazwy schematycznego rysunku przedmiotu wp�ywa na jego pó�niejsz� rekonstrukcj� z pami�ci badali jeszcze w roku 1932 Carmichael, Hogan i Walter.Rysunek 31 przedstawia schemat tego badania i rekonstrukcje przedmiotów z pami�ci, zgodne z podan� nazw�.Ka�dy z rysunków eksponowano dwóm grupom osób, które ró�ni�y si� ze wzgl�du na podan� im po ekspozycji nazw� przedmiotu.Póiniejsze rekonstrukcje ogl�danego rysunku wykazuj� wyra�ny wp�yw us�yszanej nazwy.Wszystkie omawiane tu badania dotycz� rozpoznawania ludzi czy przypominania sobie scen nie znanych uprzednio osobom badanym.Chodzi tu o jednorazowe do�wiadczenia epizodyczne.Jak wygl�da to w odniesieniu do dobrze znanych twarzy czy miejsc? H.P.Bahrick, P.Bahrick i R.P.Wittlinger (1975) wykonali seri� bada� nad pami�ci� nazwisk i twarzy kolegów szkolnych'.Badania przeprowadzono w dziewi�ciu grupach, które ró�ni�y si� pod wzgl�dem czasu, jaki up�yn�� od uko�czenia przez badanych szko�y �redniej do momentu badania, a czas ten wynosi� od 33 miesi�cy do 47 lat i 7 miesi�cy.Pos�uguj�c si� uzyskanymi z archiwów szkolnych fotografiami absolwentów i listami ich nazwisk przeprowadzono z ka�dym badanym nast�puj�ce próby: rozpoznawanie nazwisk (do badania wybrano losowo 10 nazwisk i podawano je z innymi nazwiskami), rozpoznawanie' 8ahrick i Karis (1982) traktuj� te eksperymenty jako badania indywidualnych do�wiadcze� semantycznych (por.s.78).W naszym odczuciu chodzi tu jednak o wiedz� epizodyczn�, cho� nie jednorazow� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki