[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Powstaje nasilaj¹ca siê potrzeba samodzielnoœci,przeciwstawiania siê ¿¹daniom innych ludzi, które s¹ nie-zgodne z pragnieniami i oczekiwaniami dzieci.Do skierowa-nia uwagi na w³asn¹ osobê zmuszaj¹ równie¿ budz¹ce siêu schy³ku tego okresu uczucia erotyczne, uk³adanie siê —mniej lub bardziej korzystnie — spo³ecznych kontaktów ch³op-ców z dziewczêtami i dziewcz¹t z ch³opcami.W literaturze psychologicznej znajdujemy próby ogólnejoceny omawianego okresu, zmierzaj¹cej do sformu³owania od-powiedzi na trudne pytanie: Czy m³odszy wiek szkolny cha-rakteryzuj¹ jako znamienne uczucia i nastroje pozytywne^przyjemne, czy raczej przykre, negatywne?1 Na pytanie tonie mo¿na w odniesieniu do ¿adnego okresu rozwoju osobo-woœci daæ rozs¹dnej, wiarogodnej odpowiedzi.Charakteruczuæ prze¿ywanych przez jednostki zale¿y — jak wiemy z do-tychczasowych omówieñ — od wielu indywidualnych czyn-ników.Uk³ady warunków, w jakich przychodzi dzia³aæ jed-nostkom, s¹ równie¿ w du¿ym stopniu zmienne i tym samymmodyfikuj¹ raz korzystnie, kiedy indziej niekorzystnie za-barwienie emocji.Zmiennoœæ jest przecie¿ znamienn¹ cech¹.rozwoju.Nie wyklucza to jednak, ¿e pewne bardziej trwa³e uk³adywarunków kszta³tuj¹cych ¿ycie emocjonalne powoduj¹ za-razem tak¿e wzglêdn¹ sta³oœæ jego charakterystycznych cech.Gdybyœmy wziêli pod uwagê przede wszystkim utrzymuj¹c¹siê d³u¿ej dominantê przykrych prze¿yæ emocjonalnych, mu-sielibyœmy wymieniæ na przyk³ad takie najbardziej typowe ich1 E.B.Hurlock: Developmental Psychology, jw., s.281.140przyczyny, jak stan organizmu dziecka i charakter najsilniejoddzia³uj¹cego na nie œrodowiska.Tak wiêc zwiêkszona pobudliwoœæ emocjonalna, zwi¹zany2 tym brak równowagi emocjonalnej, rozdra¿nienie, gniewi sk³onnoœæ do pesymistycznych nastrojów wystêpuj¹ czêstowtedy, gdy dziecko jest chore lub wkrótce po chorobie, kiedynie wróci³o jeszcze do pe³ni si³ i zdrowia.D³u¿ej trwaj¹cy,a niezwyk³y raczej, okresowy wysi³ek powoduje stan przemê-czenia.U niektórych osób pocz¹tkowe zmiany zachodz¹cew organizmie w zakresie procesów dojrzewania p³ciowegostwarzaj¹ równie¿ w ustroju warunki sprzyjaj¹ce powstawa-niu uczuæ zabarwionych przykroœci¹.W takich okresachdziecku trudno przystosowaæ siê do wymagañ otoczenia, ³atwoo konflikty.Podobnie niekorzystn¹ rolê dla przebiegu procesów emo-cjonalnych spe³nia niew³aœciwie na dziecko oddzia³uj¹ce œro-dowisko rodzinne, szkolne czy kole¿eñskie.Jest oczywiste, ¿eoba te zespo³y warunków — organicznych i œrodowiskowych— niejednokrotnie zjawiaj¹ siê równoczeœnie powoduj¹c na-wet powa¿ne zaburzenia w zachowaniu siê emocjonalnym ucz-nia.Najwiêksze znaczenie i w tych przypadkach przypisujesiê œrodowisku wychowuj¹cemu.Mo¿e ono bowiem przezw³aœciw¹ organizacjê aktywnoœci wychowanka z³agodziæ lubzmniejszyæ trudnoœci spowodowane przejœciowym zak³Ã³ce-niem funkcji biologicznych.Zaniedbaniem zaœ odpowiednichzabiegów, a nade wszystko poprzez b³êdy wychowawcze, mo-¿e ono wywo³ywaæ lub potêgowaæ zaburzenia aktywnoœci i re-akcji emocjonalnych.Umiejêtnego kierowania wymaga przede wszystkim rosn¹-ce stopniowo w m³odszym wieku szkolnym d¹¿enie do samo-dzielnoœci i proces przystosowywania siê do warun-ków ¿ycia i pracy w szkole.Mimo bowiem pobytu w przed-szkolu, w którym rozmaite dzieci nie zawsze jednakowo do-141brze zostan¹ przygotowane do wspó³dzia³ania z ni¹1, wstêpnaokres wrastania dziecka w spo³ecznoœæ szkoln¹ musi sprawiaætrudnoœci, choæby tylko w niektórych sytuacjach spo³ecznycl"czy dydaktycznych.One zwykle wymagaj¹ od dziecka wiece.wysi³ku, doœwiadczeñ — których nie ma — i oryginalnoœæw dzia³aniu.U wychowanków bardziej pobudliwych okre-sowo wzrasta wówczas napiêcie emocjonalne, które opadci zanika, gdy dziecko uzyskuje od swoich opiekunów w ro-dzinie i w szkole nale¿yt¹ pomoc
[ Pobierz całość w formacie PDF ]