[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tymczasem powstanie rozszerzy³o siê naLitwê i ¯mudŸ 22 - 23.IV., przywódc¹ powstania w Wilniezosta³ Jakub Jasiñski-polski Jakobin.W Wilnie te¿ suroworozprawiano siê ze zdrajcami ( Targowiczanami ).Tymczasem wWarszawie przedstawiciele lewicy utworzyli " ZgromadzenieObywateli £¹cz¹cych siê œciœle do przedsiêwziêcia T.Koœciuszki ".Oni podburzyli t³um , który 8 - 9.V.demonstrowa³ przed ratuszem domagaj¹c siê kary œmierci dlazdrajców i Targowiczan.W przeddzieñ tych wypadków 7.V.1794 r.Koœciuszko w obozie pod Po³añcem wyda³ uniwersa³ :- nadanie ch³opom wolnoœciosobistej- zniesienie s¹dowej w³adzypanów nad ch³opem ( ch³op móg³ odwo³ywaæ siê do tzw.dozorców )- zmniejszenie o 1/2 pañszczyzny- zawieszenie pañszczyzny dlach³opów id¹cych na wojnêKwesti¹ ch³opsk¹ pos³ugiwalisiê równie¿ Rosjanie , a mianowicie : jak pan by³ w powstaniuto ch³op móg³ ograbiæ mu dwór.28.V.1794 r.przybyli do stolicyIgnacy Potocki , H.Ko³³¹taj.Koœciuszko mianowa³ RadêNajwy¿sz¹ Narodow¹.Stanowiska ministerialne obsadza³ porówno ( 1/2 lewicy , 1/2 prawicy ) Radê Zastêpcz¹ rozwi¹zano, lewica domaga³a siê rozwi¹zañ radykalnych.Stosowanoretorykê jakobiñsk¹ ( król na œciêcie … ).Pojawi³o siête¿ niezadowolenie spo³eczne : przednówek , k³opoty zaprowizacj¹, wzrost cen na ¿ywnoœæ.Do tego dochdzi³yklêski militarne na polach bitew.6.VI.- klêska wojsk polskich podSzczekocinami8.VI.- klêska wojsk polskich podChe³mem16.VI.- wojska pruskie zajê³yKraków ( w zagro¿eniu znalaz³a siê Warszawa )W takiej sytuacji dosz³o doogólnego wybuchu niezadowolenia.Uwa¿ano , ¿e wszystko jestwin¹ zdrajców i szpiegów.27.VI.1794 r.- ustawionoszubienicê , t³um wtargn¹³ do wiêzieñ i powiesi³ kilkuTargowiczan.Koœciuszko surowo zareagowa³ na ³amanie prawa.Podejrzewa³ zreszt¹ pruskich agentów o prowokacjê.Lipiec tociê¿ki okres dla powstania.21.VII utworzono s¹d kryminalny-wojskowy.Mia³ on s¹dziæ zdrajców i by³ opanowany przezlewicê13.VII.- dosz³o do oblê¿eniastolicy i trwa³o ono do pocz¹tków wrzeœnia , ale zmianieuleg³a sytuacja miêdzynarodowa , a mianowicie nast¹pi³prze³om w wojnie miêdzy Rosj¹ a Turcj¹ i z frontu tureckiegona front polski spieszy³a nowa armia rosyjska pod wodz¹genera³a Suworowa.W tym samym czasie zosta³o zdobyte Wilno.Coprawda powstañcy odnieœli pewne sukcesy.A mianowicie Prusacyodst¹pili od oblê¿enia stolicy , zaœ gen.Jan HenrykD¹browski w pogoni za wojskami pruskimi dotar³ w pocz¹tkupaŸdziernika a¿ do Bydgoszczy , ale ze wschodu nadci¹ga³aarmia Suworowa , zaœ w kraju operowa³a armia pod dowództwemFersena.Koœciuszko nie chc¹c dopuœciæ do po³¹czenia siêobu armii pod miejscowoœci¹ Maciejowice,10.X.1794 r.wyda³Fersenowi bitwê , ale bitwa skoñczy³a siê klêsk¹ i to by³prze³om powstania.Kraj by³ zupe³nie wyczerpany , naczelnikiemzosta³ Tomasz Wawrzecki - cz³owiek poczciwy , ale bezautorytetu.Jakobini chcieli radykalizacji powstania.Natomiastkról , który ca³y czas podczas powstania pozostawa³ w cieniuzacz¹³ namawiaæ do pertraktacji z Rosjanami.Nast¹pi³o te¿za³amanie siê nastrojów.Zaœ 9.XI.wojska Suworowaprzeprowadzi³y szturm Pragi ( dzielnica Warszawy ).Suworow byzachêciæ swoich ¿o³nierzy do najwiêkszego poœwiêcenia ,zezwoli³ na to , aby na 48 godzin Praga znalaz³a siê na ³ascei nie³asce ¿o³nierzy ( robi¹ co chc¹ ) - rzeŸ Pragi.Pozostali mieszkañcy miasta widz¹c co siê dzieje pospieszyli zkapitulacj¹.Jeœli chodzi o armiê polsk¹ to 16.XI.podRadoszycami nast¹pi³o rozproszenie siê armii , zaœ w 1795 r.w wyniku kolejnych umów rozbiorowych nast¹pi³ III i ostatecznyrozbiór Polski.REZULTATY POWSTANIA :Zmobilizowano 50 tyœ.regularnejarmii i 55 tyœ.pospolitego ruszenia.Brakowa³o kadrydowódczej, Koœciuszko geniuszem militarnym nie by³.Politykapowstañcza opiera³a siê na nierealnych za³o¿eniach.Oferta wstosunku do ch³opów nie przekonywuj¹ca, nieuwzglêdniaj¹cach³opskiej œwiadomoœci.Wœród niektórych historyków panujeprzekonanie, zreszt¹ doœæ dobrze udokumentowane, ¿e powstanieby³o zgodne z rosyjsk¹ racj¹ stanu.Pozwala³o na likwidacjêpañstwa polskiego, uzasadnia³o represje
[ Pobierz całość w formacie PDF ]