Karen Horney Neurotyczne Osobowoci Naszych Czasów

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ukrywa�a si� za udawan� ignorancj� i g�upot�, aby unikn�� niebezpiecze�stwa oskar��enia � kary za niemo�no�� sprostania stawianym jej wymaganiom.T� sam� strategi� stosuje w zasadzie ka�dy, kto czuje si� i zachowuje jak nieodpowiedzialne, figlarne dziecko, którego nie mo�na traktowa� powa�nie.Niektórzy neurotycy wykazuj� trwale tak� postaw�.Nawet je�li nie" zachowuj� si� dziecinnie, mog� sami siebie nie traktowa� po�wa�nie.Funkcja takiej postawy staje si� widoczna w trakcie psychoana�lizy.Pacjenci, którzy s� ju� bardzo blisko konieczno�ci u�wiadomienia sobie w�asnych tendencji agresywnych mog� nagle poczu� si� bezradni i zachowywa� si� jak dzieci, niczego nie pragn�c poza opiek� i mi�o�ci�.Albo zaczynaj� �ni�, �e s� mali i bezbronni w �onie czy ramionach matki.Je�li w danej sytuacji bezradno�� okazuje si� nieskuteczna czy niestoso�wana, jej funkcje mo�e pe�ni� choroba.O tym, �e choroba mo�e umo�li�wi� ucieczk� od trudno�ci, -dobrze wiadomo.Jednocze�nie jednak s�u�y neurotykowi za parawan chroni�cy przed u�wiadamianiem sobie, �e to strach ka�e mu ucieka� przed stawianiem czo�a trudnej sytuacji.Dla neurotyka, który ma jakie� k�opoty z szefem, takim sposobem obrony mo�e by�, na przyk�ad, silny atak niestrawno�ci; zalet� niedyspozycji, jest to, �e zdecydowanie uniemo�liwia dzia�anie, zapewniaj�c swego ro�dzaju alibi i uwalniaj�c tym samym od �wiadomo�ci w�asnego tchórzo�stwa 3.I wreszcie ostatni�, bardzo wa�n� obron� przed dezaprobat� jest poczu�cie, �e jest si� przez kogo� gn�bionym.Neurotyk, który ma poczucie, �e ludzie go wykorzystuj�, odpiera w ten sposób zarzuty, jakoby to on mia� tendencj� do wykorzystywania innych; czuj�c si� beznadziejnie* Je�eli � jak to uczyni� F.Alexander w Psychoanalysis of the Total Persona-Uty � pragnienie takie interpretuje si� jako potrzeb� kary za posiadanie im�pulsów agresywnych wobec zwierzchnika, to pacjent z wielk� ochot� przyjmie takie wyja�nienie, w ten bowiem sposób analityk skutecznie mu pomaga uni�ka� konfrontacji z faktem, �e powinien domaga� si� nale�nego mu szacunku, �e boi si� tego robi� i �e z�y jest na siebie za to, �e si� boi.Analityk popiera u pacjenta przekonanie, �e jest cz�owiekiem tak szlachetnym, i� ogromnie gc> niepokoj� wszelkie wrogie pragnienia w stosunku do zwierzchnika i wzmacnia istniej�ce uprzednio pop�dy masochistyczne, u�yczaj�c im chwa�y wysokich za�sad moralnych.opuszczony, wyklucza mo�liwo�� zarzucenia mu zaborczo�ci; maj�c po�czucie, �e inni mu nie pomagaj�, uniemo�liwia im rozpoznanie jego w�asnych tendencji do pokonania ich.Opisana tu strategia �poczucia, �e jest si� gn�bionym" okazuje si� tak powszechna i tak wytrwale utrzy�mywana dlatego, �e stanowi w�a�ciwie najskuteczniejsz� form� obrony.Dzi�ki niej neurotyk mo�e nie tylko odeprze� zarzuty, ale tak�e oskar��a� innych.Wracaj�c teraz do tendencji samooskar�ania si�, to oprócz obrony przed l�kiem i zach�ty do uspokajania pe�ni� one jeszcze inn� funkcj�.Dzi�ki nim neurotyk nie widzi konieczno�ci zmiany czegokolwiek u siebie, one same bowiem zast�puj� zmian�.Wprowadzanie jakichkolwiek zmian w ukszta�towanej osobowo�ci jest dla ka�dego niezmiernie skomplikowa�ne.U neurotyka jednak zadanie to jest podwójnie uci��liwe nie tylko dlatego, �e bardzo mu trudno dostrzec konieczno�� zmiany, ale tak�e dlatego, -�e pod�o�e wielu jego postaw stanowi l�k.Ka�da perspektywa zmiany wywo�uje u niego przera�enie, wobec tego wzbrania si� przed u�wiadomieniem sobie takiej konieczno�ci.Jednym ze sposobów uchyla�nia si� od u�wiadamiania sobie konieczno�ci zmiany jest ukryta g��boko wiara w to, �e mo�na jej unikn�� dzi�ki samo oskar�eniom.Zjawisko to jest powszechne w �yciu codziennym.Cz�owiek, który �a�uje czego�, co zrobi�, lub tego, �e nie uda�o mu si� czego� zrobi�, nie pogr��y si� w po�czuciu winy.Je�li tak robi, oznacza to, �e wymiguje si� z trudnego za�dania, jakim jest dokonywanie zmiany swoich postaw.�atwiej wszak�e odczuwa� skruch� ni� si� zmieni�.Przy okazji mo�na wspomnie� o innym stosowanym prez.neurotyków sposobie niedostrzegania konieczno�ci zmiany swego post�powania.Jest to intelektualizacja w�asnych problemów.Pacjenci o takich sk�onno�ciach znajduj� ogromn� satysfakcj� intelektualn� w zdobywaniu wiedzy psychologicznej, w tym równie� o sobie samym, ale na tym si� sprawa ko�-czy.Intelektualizacja s�u�y nast�pnie za ochron� przed zbyt emocjonal�nym prze�ywaniem czegokolwiek i w zwi�zku z tym przed u�wiadomie�niem sobie konieczno�ci jakichkolwiek zmian.To tak, jakby patrzyli na siebie i mówili: jakie to ciekawe!Oskar�aj�c siebie mo�na równie� oddali� niebezpiecze�stwo, jakie wi��e si� z oskar�eniem innych; bezpieczniej jest czasem wzi�� win� na sie�bie.Ró�ne zahamowania wobec krytyki i oskar�e� ze strony innych osób, wzmacniaj�ce jednocze�nie tendencje do samo oskar�e�, odgrywaj� tak wielk� rol� w nerwicach, �e wymagaj� szerszego omówienia.Zahamowania takie maj� zazwyczaj d�ug� histori�.Dziecko wychowy�wane w atmosferze wywo�uj�cej jednocze�nie i l�k, i nienawi��, ogra�niczaj�cej jego spontanicznie powsta�e poczucie w�asnej warto�ci czuje g��boki �al do swego otoczenia.Nie potrafi go jednak wyrazi�, gdy� jesttak zastraszone, �e nie zdaje sobie nawet sprawy ze swego �alu.Wynika to cz�ciowo ze zwyk�ego strachu przed kar�, cz�ciowo za� z l�ku przed utrat� potrzebnej mu mi�o�ci.Te dzieci�ce reakcje s� g��boko uzasadnio�ne; rodzice, którzy stwarzaj� tak� atmosfer�, prawie nigdy nie s� w sta�nie znie�� krytyki, co wynika z ich w�asnego neurotycznego przewra�li�wienia.Jednak�e przekonanie, jakoby rodzice byli nieomylni, jest g��boko zakorzenione w naszej kulturze4.Pozycja rodziców opiera si� bowiem na w�adzy autorytatywnej, skutecznie wymuszaj�cej pos�usze�stwo.W wielu wypadkach stosunki rodzinne oparte s� na wzajemnej �yczli�wo�ci i nie ma powodu do tego, �eby rodzice musieli podkre�la� swój au�torytet i w�adz�.Niemniej, dopóki utrzymuje si� taka postawa kulturowa, dopóty wp�ywa ona na wzajemne stosunki mi�dzy rodzicami a dzie�mi, nawet je�li nie prowadzi do jawnych konfliktów.Kiedy podstaw� zwi�zku mi�dzy lud�mi jest autorytet, krytykowanie jest zwykle zabronione, mo�e ono bowiem podwa�y� autorytet.Zakaz krytyki mo�e by� jawny pod sankcj� kary lub te� (z o wiele wi�kszym skutkiem) obowi�zywa� na zasadzie milcz�cej umowy i mo�e by� egze�kwowany za pomoc� sankcji moralnych.Wszelkie tendencje do krytyko�wania s� wtedy u dzieci hamowane nie tylko na skutek indywidualnej wra�liwo�ci rodziców, ale tak�e dlatego, �e rodzice b�d�cy pod wp�ywem normy kulturowej, zgodnie z któr� krytykowanie rodziców jest grze�chem, sami staraj� si� w sposób ukryty lub jawny wyrobi� u dziecka podobne poczucie.W takich warunkach dziecko mniej zastraszone mo�e- si� buntowa�, ale szybko powstaje u niego poczucie winy.Dziecko bar�dziej nie�mia�e nie ma odwagi na wyra�anie jakichkolwiek sprzeciwów i stopniowo nie próbuje nawet my�le� o tym, �e rodzice mog� by� w b��dzie.Czuje jednak, �e kto� tu si� myli, a skoro rodzice zawsze maj� racj�, dochodzi do wniosku, �e to ono jest winne.Nie trzeba dodawa�, �e jest to zwykle proces emocjonalny, a nie intelektualny, wynikaj�cy nie tyle z przekonania, ile raczej ze strachu.� W ten sposób dziecko zaczyna mie� poczucie winy czy � mówi�c dok�ad�niej � nabywa sk�onno�ci do szukania i znajdowania winy w samym sobie, zamiast spokojnie oceni� ob�e strony i rozwa�y� ca�� sytuacj� obiektywnie.W wyniku wysuwanych wobec siebie oskar�e� mo�e mie� raczej poczucie ni�szo�ci ni� winy.Granice mi�dzy tymi dwoma uczu�ciami s� p�ynne i zale�� jedynie od tego, w jakim stopniu otoczenie zwyk�o k�a�� nacisk � w sposób jawny b�d� ukryty � na problem mo�ralno�ci [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki