[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Motywacja skaniajcado opanowywania si w wyraaniu wasnych przey emocjo-nalnych wydaje si dziaa znacznie silniej w szkole, wródludzi obcych, ni w domu.1 Std mog pochodzi rónicew opiniach o zachowaniu si dziecka w rodzinie i na terenieszkoy.1 E.B.Hurlock: Developmental Psychology, jw., s.277.143róda uczu dodatnichWiadomo, e wród osób znaczcych, gównie jednak w o-kresach wczesnej ontogenezy, ogromnie wana jest rola ro-dziców.S to bowiem osoby w naturalny sposób wpywa-jce na losy dziecka.W modszym wieku szkolnym dopierozaczynaj pojawia si zmiany w interakcjach z rodzicami.Znaczn rol ma w ich prowokowaniu wzrost fizycznej i psy-chicznej sprawnoci i samodzielnoci dzieci, uatwiajcyczciowe uniezalenianie si od opieki i pomocy dorosych.Jednoczenie wzrasta zaleno od wychowawców, którzy kie-ruj postpowaniem dzieci ze wzgldu na swe funkcje pedago-giczne.Nie wyklucza to jednak powstawania midzy nimia dziemi nieformalnych wizi uczuciowych.Emocjonalne kontakty dziecka z rodzicami z rozmaitych po-wodów podlegaj teraz, nie zawsze susznie, pewnym zakó-ceniom.Oto na przykad w nowym wietle naley spojrzena uczucia mioci i przywizania ywione przez dziec-ko.Powierzchowne codzienne obserwacje wydaj si upo-wania do stwierdzenia, e modszy wiek szkolny przynosiw tej dziedzinie pewne ochodzenie, zmniejszenie siy tych-uczu.Te sprawy trzeba jednak analizowa biorc pod uwa-g dominujc wówczas tendencj do skrywania uczu, dowzrastajcej niechci ich manifestowania.Ucze szkoy podstawowej uwaa, e jest ,,za duy", aby mówimatce, e j kocha, jest ,,za stary", aby kontynuowa pieszczoty,które byy czym naturalnym w stosunkach midzy nim i rodzi-cami czy rodzestwem.Bywa zakopotany i niezadowolony, gdyo jego przywizaniu do rodziny mówi si w jego obecnoci z obcy-mi ludmi, nie chce, aby uwaano go za ,,kochajce, dobre dziec-ko".Wyraz jego rodzinnych uczu staje si natomiast bardziejporedni.Szuka bowiem i wykorzystuje kad sposobno, by to-warzyszy osobom kochanym, by blisko nich, asystowa im i po-maga.1 To ostatnie dzieje si przede wszystkim u dzieci, które by-1 Tame, s.281.444uczu dodatnichtvnie jednak w o-na jest rola ro-sposób wpywa-zkolnym dopiero:h z rodzicami.fizycznej i psy-'ci, uatwiajcylocy dorosych.ów, którzy kie-Linkcje pedago-i midzy nimiozmaitych po-swnym zakó-iley spojrze2 przez dziec-laj si upo-Jny przynosi'nie siy tychc pod uwa-i uczu, do', aby mówi: pieszczoty,lim i rodzi-volony, gdy3S'ci z obcy-obre dziec-st bardziejo, by to-i im i po-, które by-y przyzwyczajone do wspódziaania z dorosymi w wieku przed-szkolnym.To samo zjawisko poszukiwania bliskoci lubianychludzi dorosych wystpi nieco póniej take i w rodowisku szkol-nym w stosunku do nauczycieli.Podobnie zachowa si dziecko wobec osób dorosych innychni rodzice, krewnych i powinowatych, jeeli zamieszkujwspólnie z nim.Wiele w dziedzinie przey emocjonalnychzaley jednak od organizacji ycia w domu, od powszechnejharmonii wspóycia wszystkich w rodzinie, od pozytywnejuczuciowej atmosfery powstajcej dziki wiadomym i za-mierzonym oddziaywaniom dorosych.Inne problemy emocjonalnoci wystpuj, gdy w rodzinies konflikty i nieporozumienia.Omawiamy to w innym miej-scu (patrz np.str.189).Warto jednak podkreli, e dowiad-czenia, jakie dziecko wczenie wynosi ze wzrastania w rodzinie,w której dominuj pozytywne uczucia, ywe wizi emocjo-nalne, uatwiaj ksztatowanie innych uczu moralno-spo-ecznych i korzystny dla rozwoju osobowoci kontakt z obcy-mi ludmi, pozostajcymi poza rodzin.Uczucia radoci pojawiaj si w modszym wieku szkol-nym w wielu podobnych sytuacjach, jak te, które s waciwe o-kresowi przedszkolnemu (patrz str.9798).Obecnie s to je-dnak przeycia bardziej zoone, cho róda pozostaj takie sa-me.Nie traci znaczenia take ich wpyw korzystny na przebiegi efekty procesu rozwoju przyszej dojrzaej osobowoci.Uczu-cia radoci przeywane dziki oddziaywaniu otoczenia, gów-nie spoecznego, zbliaj do ludzi i zdarze, które s ich ró-dem, uatwiaj nawizywanie kontaktów i tym samym wspó-dziaania, budz zaufanie do ludzi sprawiajcych dziecku ra-do.Gdy powstaj w toku poytecznego i zakoczonego suk-cesem dziaania, zachcaj i mobilizuj do kontynuowania ta-kiej aktywnoci.Maj wic due znaczenie praktyczne i wy-chowawcze.10 Rozwój uczu145Swoista odmienno przeywania radoci w porównanitz wczeniejszym okresem jest uwarunkowana wyranym po-stpem, jaki dokona si w rozwoju procesów poznawczyctu dziecka w modszym wieku szkolnym.Rozumie ono tera;o wiele lepiej znaczenie typowych sytuacji i zdarze co-dziennego ycia w rodzinie i poza ni.Wskutek tego reaguj;na nie silniej i peniej ni dawniej.Rado budzi wic obec-nie atwiej wszelka dziwaczno zdarze i sytuacji, zachowanasi ludzi niezgodne ze stereotypem, z obowizujc konwen-cj.W tych przypadkach odejciu od oczekiwanej zgodnoze wzorcem musz towarzyszy pozytywne konsekwencjeWyklucza si wic moliwo sprawienia komu przykroi bólu, gdy dziecko wymiewa kalectwo.Nieszczcie u wik-szoci dzieci wywouje niepokój i al, tylko u niektórych nie-dopuszczalne zadowolenie z cudzej krzywdy, zoliw radoBardziej ni dotd dostpnym ródem radoci staje si absurdnieoczekiwane, zaskakujce i nage zmiany w fizycznynporzdku rzeczy otaczajcych dziecko, przewracanie przed-miotów i wywoywany tym haas.Dzieci wietnie bawi si