Gerstmann Stanisław Rozwój uczuć (9)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Powodem uczu� zazdro�ci mo�e by� tak�e miejsce dzieciw rodzinie lub w przedszkolu, czyli co� w rodzaju jego p(�z.y ej i spo�ecznej.M�odsze dzieci zazdroszcz� starszy]pewnych uprawnie�, przywilejów, tego, �e wolno im wyk(nywa� pewne czynno�ci, uzyskiwa� korzy�ci i prze�yw;przyjemno�� w sytuacjach zabronionych m�odszym.Dziestarsze chodz� do kina, na dalsze przechadzki, w co innesbawi� si�, graj�, pe�ni� dy�ury, ucz� si� pisa� itp.Zazdro;wywo�a� mo�na �atwo, gdy od mniejszych dzieci w rodzinlub w przedszkolu wymaga si�, aby swoimi osi�gni�ciamsposobami zachowania przewy�sza�y lub co najmniej dcrównywa�y starszym dzieciom.1 Chodzi tu najcz�ciej o ti1 E.B.Hurlock: Rozwój dziecka, jw., s.283-284.aby by�y �grzeczne" jak starsze dzieci, �eby us�ugiwa�y do-ros�ym tak ch�tnie i sprawnie jak tamte, by�y pilne w wype�-nianiu polece� itp.Doro�li, którzy maj� w grupie dzieci�cejswoich ulubie�ców, s� powa�nym �ród�em uczu� zazdro�ci.Zachowanie dzieci zazdrosnych jest bardzo zindywiduali-zowane i ró�norodne, jak to zreszt� bywa i w innych sytu-acjach.Mo�na jednak wskaza� typowe, najcz�ciej wyst�pu-j�ce reakcje, znamienne dla dzieci w wieku przedszkolnym.Na przyk�ad w przypadkach skrajnej, wyj�tkowo intensywnejzazdro�ci, obserwuje si� gwa�town� agresj� skierowan� przeciwkodrugiemu dziecku, uwa�anemu za rywala.Do �agodnych form re-akcji nale�y ,,odwracanie si�" od osoby kochanej, której zacho-wanie jest przyczyn� prze�ywania zazdro�ci.Zdarza si� równie�,�e zazdrosne dziecko, nie zdaj�c sobie z tego sprawy, upodabniasi� do konkurenta, próbuje na�ladowa� jego maniery, gesty, mi-mik�, chce ubiera� si� podobnie, mie� takie same zabawki itp.U nieco starszych dzieci wyst�puje tzw.twórcze wspó�zawodnic-two z rywalem.Dziecko chce przewy�szy� go pod okre�lonymiwzgl�dami cenionymi szczególnie przez osob� wyró�nian�, b�d�-c� przyczyn� zazdro�ci.Gdy dziecko stanie si� ,,lepsze" od kon-kurenta, spodziewa si� odzyska� jej mi�o��.U dzieci nadmiernie emocjonalnie pobudliwych, niezrów-nowa�onych i rozwijaj�cych si� w niew�a�ciwych warunkachwychowawczych zazdro�� mo�e by� przyczyn� natr�ctwmy�lowych, a wi�c konieczno�ci my�lenia o sobie, o swoimniekorzystnym po�o�eniu itp.Niekiedy zazdro�� prowadziu starszych dzieci do marze� na jawi e, których tre�� albowi��e si� z przykro�ciami prze�ywanymi w codziennychsytuacjach �yciowych przez zazdrosne dziecko, albo ma cha-rakter kompensuj�cy doznawane niepowodzenia.W tej drugiejsytuacji dziecko wyobra�a sobie, �e na przyk�ad jest jedynymkochanym cz�owiekiem przez osob�, któr� wyró�nia, �e onanie lubi i nie zajmuje si� jego rzeczywistym rywalem itp.Si�a prze�y� zazdro�ci bywa, wed�ug E.B, Hurlock, wprostproporcjonalna do intensywno�ci wi�zi emocjonalnej ��cz�cej123dziecko z osob�, któr� ono wyró�nia (np.matk�).Im wi� jestsilniejsza, tym wi�ksz� odczuwa strat�, gdy taka osoba odniego si� odwraca lub oboj�tnieje w stosunku do niego.1Ogólne tendencje rozwoju emocjonalnegow wieku przedszkolnymPsychologowie zgodnie stwierdzaj�, �e w wieku przed-szkolnym znaczna wi�kszo�� dzieci prze�ywa wielkie bo-gactwo ró�norodnych, zró�nicowanych uczu�.2 Obserwujesi� ju� subtelne ró�nice w odcieniach nastrojów i gwa�townychreakcji emocjonalnych.Dziecko doznaje zarówno uczu� ma-j�cych charakter �agodnej obawy, jak i panicznego przera�e-nia.To samo odnosi si� do uczu� mi�o�ci i gniewu.Umie za-chowywa� si� z delikatn� tkliwo�ci� w stosunku do niewieluwyró�nianych przez siebie osób i szczególnie lubianychzwierz�t.W tym okresie prawdziw� ,, szko�� uczu�" s� zabawy, stwa-rzaj�ce fikcyjne sytuacje, które mimo to wywo�uj� u dzieciszczere uczucia.Jakkolwiek brak jeszcze wystarczaj�co szczegó�owej wiedzy,s�dzi si�, �e uczucia dziecka w wieku przedszkolnym s� g��b-sze i bardziej ró�norodne ni� si� potocznie uwa�a.Poznanie�ycia emocjonalnego w tym okresie bywa trudne, poniewa�dzieci nie umiej� jeszcze wyra�a� uczu� odpowiednio plas-tycznie i sugestywnie.Dlatego nie jeste�my w stanie wiernieodczyta� tre�ci ruchów wyrazowych czy emocjonalnego za-barwienia wypowiedzi i okrzyków.Samo dziecko równie� niepotrafi swoich procesów emocjonalnych odpowiednio nazwa�.S.Szuman zwraca uwag�, �e doro�li powinni zdawa� sobiespraw� z tego, �e dziecko w wieku przedszkolnym jest zdolne1 Tam�e, s.285-287.2 S.Szuman: Psychologia wieku dzieci�cego, ]w., s.166�167.124, Im wi� jestka osoba odlocjonalnego:edszkolnymieku przed-vielkie bo-Obserwujeya�townychuczu� ma-3 przera�e-.Umie za-o niewielulubianychiwy, stwa-| u dzieciy wiedzy,i s� g��b-Poznanieponiewa�lio plas-� wiernielego za-'nie� nienazwa�.a� sobie: zdolneprze�ywa� emocjonalnie nak�adane na nie obowi�zki i trud-no�ci, które napotyka w czasie ich wype�niania.Prze�ywapokusy, odczuwa bowiem pragnienie zachowania si� nie-zgodnego z oczekiwaniami doros�ych, a wi�c reaguje emocjo-nalnie na dobro i z�o, poniewa� staje ju� przed jedn�z alternatyw: Gdy zachowa si� zgodnie z zaleceniem oto-zrealizuje dobro, je�eli za� post�pi urzeczywist-czenianiaj�c pokus� � sprzeciwi si� woli doros�ych i b�dzie to z�o1.Wiek przedszkolny odznacza si� tym, �e szybko wzrastazakres i liczba typowych sytuacji, które s� �ród�amiprze�y� uczuciowych.Dziecko bowiem coraz lepiej dostrzegai rozumie warunki dzia�ania istniej�ce w otoczeniu, ro�nieznacznie liczba celów, które pragn�oby osi�gn��, d��e� i za-miarów, zwi�ksza si� potrzeba osi�gni��.Anga�uje si� wi�cw swoj� aktywno�� i przewidywane jej wyniki znacznie silniej,ni� by�o to mo�liwe w poprzednich okresach rozwojowych.Ale w zwi�zku z rozszerzeniem si� terenu dzia�a� i ichcelów wzrastaj� tak�e trudno�ci, które musi usuwa� lubomija�.Stwarza to okazj� przezywania niepokoju o rezultatpost�powania, stany niepewno�ci i zagro�enia, drobne i po-wa�ne niepowodzenia.Powi�kszaj� si� tak�e mo�liwo�ci wy-korzystywania pomy�lnych okoliczno�ci dzia�a� zako�czo-nych powodzeniem i rado�� prze�ywana z tego powodu.Sposobno�� doznawania ró�norodnych uczu� do-starcza istniej�ca u dziecka przedszkolnego zdolno�� wspo-minania przesz�ych zdarze� nasyconych przyjemnymi i przy-krymi prze�yciami emocjonalnymi, które prze�ywa ponowniew chwilach rekonstruowania w pami�ci przesz�ych zdarze�.Podobnie dzieje si�, gdy dziecko przewiduje zdarzenia,które � jak si� orientuje � maj� nast�pi� w niedalekiejprzysz�o�ci z jego udzia�em.W tych przypadkach równie�pojawiaj� si� uczucia rado�ci, niepokoju lub strachu.1 Tam�e, s.170-171 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki