Sacha Zawiaty i krainy mityczne

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Para bogów-hSrosów kulturowych wskaza�a drog� na �wiat pierwszym ludziom, którzy zaich przyk�adem wspi�li si� po �odydze trzciny (Hopi, Nawaho), winoro�li (Mandan) itp.Ludzie ci -mgli�ci, o niesta�ej konsystencji - �ywili si� zapachem jedzenia.Nawaho-wiemówi�, �e byli jak nowo narodzone dzieci.W mitach Pueblo podziemna kraina jest wi�cexplicite uto�samiona z macic� (u Zuni poszczególne krainy podziemi nosz� nazwy cz�cikobiecych narz�dów: pochwa, macica, najg��bsza cz��, podobnie u Kuna -�Mu-Igala).Tym samym antropogene-za zostaje zrównana z ontogenez�, ludzko�� rodzi si� tak jakpojedynczy osobnik.Zarazem to �ono Matki-Ziemi jest centrum �wiata, osi� kosmiczn�,wzd�u� której odbywa si� komunikacja mi�dzy �wiatami.Przypomina te� struktur�podziemne kivy - sale obrz�dowe Pueblo.Z kolei kosmologiczn� my�l Indian Prerii zdominowa�a idea mocy zwi�zanych zposzczególnymi stronami �wiata oraz cia�ami niebieskimi, zw�aszcza dotyczy to S�o�ca.Powszechna jest idea drzewa b�d� s�upa kosmicznego, podobnie jak symbolika krzy�a,odpowiadaj�cego uk�adowi czterech stron �wiata, oraz kr�gu.Symbole te wyst�puj� wwi�kszo�ci ceremonii zbiorowych, np.w ta�cu S�o�ca, odbywaj�cym si� raz w roku latem iwymagaj�cym zbudowania specjalnego sza�asu, w którego �rodku stawia si� pie� topoli,przedstawiaj�cy s�up kosmiczny.Ciekawe zjawisko stanowi rybacko-�owiecka kultura Pó�nocno-ZachodniegoWybrze�a Pacyfiku, gdzie obfito�� po�ywienia umo�liwi�a na po�y osiad�y tryb �ycia ibogat� obrz�dowo��.Tamtejsza kosmologia, obejmuj�ca ide� trzech �wiatów, zak�adaprzeciwstawienie niebia�skiego -> Domu Mitów, rz�dzonego przez S�o�ce i zwi�zanego z�owami l�dowymi, podziemnej b�d� podwodnej krainie �ososi czy te� stworze� morskich (-� Kraina �ososiowego Ludu).�ycie Indian Pacyfiku jest bowiem uzale�nione od dwóchrodzajów zdobyczy.�ycie religijne Indian w niewielkim stopniu dotyczy eschatologii.�yciepozagrobowe z regu�y uwa�ane jest za lepsz� kontynuacj� doczes-37@@@___________________________Wst�p___________________________no�ci, zachowanie ludzkie na tym �wiecie ma niewielki wp�yw na losy po�miertneduszy.W ca�ej Ameryce Pó�nocnej, z wyj�tkiem po�udniowego zachodu, wyst�puje wtakiej czy innej formie wierzenie, �e cz�owiek ma dwa rodzaje duszy: cielesn�, dzi�ki którejmo�liwe s� procesy �yciowe, poruszanie si� i �wiadomo��, oraz identyczn� z osobowo�ci�swobodn� dusz� snu, która mo�e opuszcza� cia�o i odwiedza� oddalone miejsca, ��cznie zkrain� zmar�ych.Szamani mog� dowolnie kierowa� w�drówkami swoich swobodnychdusz, ogólnie mówi�c, wierzenia te zdradzaj� przemo�ny wp�yw szamanizmu.Zmarli zregu�y budzili ró�ne stopnie przera�enia, uwa�ano to za istotne dla osi�gni�cia jasnegorozgraniczenia mi�dzy �yj�cymi i zmar�ymi.U Indian Ameryki �rodkowej funkcjonuje,poza duszami �ludzkimi", poj�cie naguala.Jest to duch �zwierz�cy", stanowi�cy rodzajopiekuna i doradcy w sprawach �tamtego �wiata".Cz�ste jest wierzenie, �e naguale,stanowi�ce zwierz�cy odpowiednik ludzi, przebywaj� na górze kosmicznej w g�stym lesie,pod opiek� bóstw i przodków.Gdy w�a�ciciel zwierz�cia pope�ni� jakie� wykroczeniewobec sfery sacrum, wówczas bóstwa wyganiaj� naguala, który g�odny i przera�ony b��kasi� samotnie, a jego pan choruje.Nagual jest wi�c odpowiednikiem duchowej sferycz�owieka zwi�zanej z natur�.W Ameryce Po�udniowej, zw�aszcza w Amazonii, problemy zwi�zane z kwalifikacj�sfer kosmicznych i relacjami �wiata ludzkiego i zwierz�cego wyst�puj� w ca�ej pe�ni.Przede wszystkim �wiat widzialny stanowi jedynie cie� i zapowied� prawdziwego �wiata,który si� za nim ukrywa.W micie kosmogonicznym Witoto stwórca Naimuena ulepi�Ziemi� z pró�ni zwi�zanej wy�nion� przez siebie nici�, si�� wi��c� (iseke), sprawiaj�c�, �erzeczywisto�� przybiera okre�lony kszta�t.Dla Indian Amazonii rzeczy s� wi�c grudkamipozornej materii, które mo�e przebi� wy�wiczone oko szamana.Dostrze�e on wówczasprawdziw� �wiat�o�� s�cz�c� si� ze �ród�a mocy kosmicznej - Najwy�szej Istotyuto�samianej ze S�o�cem.Jest ona jednak �prawdziwym S�o�cem", którego ledwiezapowied� stanowi blask fizycznego, widzialnego S�o�ca na naszym niebie.Dla Desana ->Ahpikon-dia mie�ci si� raczej pod naszym �wiatem, ale zarazem jest umieszczona pozaDrog� Mleczn�.Standardowa w�drówka szama�ska jest wi�c opisywana jako pobyt pozaDrog� Mleczn�.Dlatego za�wiaty mog� mie�ci� si� wsz�dzie, stanowi�c raczej twórenergetyczny ni� materialny, jak -�Aroe u Bororo.Je�li kraina zmar�ych pozostaje jako�wyró�niona, to kojarzona jest ze sfer� natury, d�ungl� i ukryt� w niej wiosk� zwierz�t, zktórej pochodz� wszelkie zdobycze kultury.Po �mierci ludzie zmieniaj� si� w duchy--zwierz�ta i duchy-ptaki i odchodz� na gór� kosmiczn�, do nieba lub podziemi.Zawszejednak mo�na si� do nich dosta� na piechot�.38@@@Wst�p* * *W mezoameryka�skim modelu kosmosu centralne miejsce zajmuje ziemia, nad któr�jest niebo, sk�adaj�ce si� z wielu warstw (najcz�ciej trzynastu), u�o�onych jedna nadrugiej, a pod ni�- równie� wielowarstwowe podziemie (zwykle dziewi�ciopi�trowe).Wszystkie trzy zasadnicze poziomy - ziemski, niebia�ski i podziemny - maj� stron� wsch.,p�n., zach.i p�d., przy czym ka�da z nich oznaczona jest innym kolorem (czasem jakostron� pi�t� traktuje si�, i odpowiednio oznacza, centrum kosmosu).W poszczególnychstronach �wiata przebywaj� istoty nadludzkie i/lub rosn� drzewa, podtrzymuj�ce -jakniektóre bóstwa - niebo, a czasem tak�e zmarli ludzie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki