920 17 (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.920 - Luc B�rgin - "B��dy nauki"//2.Nowy pocz�tek: Kilka uwag o nauce przysz�o�ci„Kto nie zna przesz�o�ci, nigdy nie pojmie przysz�o�ci".Golo Mann, historyk Zdolno�� pojmowaniaRozmaici my�liciele �ami� sobie g�owy, jak wyci�gn�� nauk� zkryzysu.Ich m�dre przemy�lenia nie zamieni�y si� jednak w czyn,poniewa� z racji post�puj�cego rozrastania si� systemu naukijakakolwiek gruntowna reforma staje si� nieomal niemo�liwa.„System uszczelni� wszystkie dziury, którymi mog�ybysi� w�lizgn�� zmiany", podsumowa� trafnie w 1995 roku krytyknauki Gerald Dittel w artykule dla „Raum und Zeit" izwróci� uwag�, �e nie nale�y si� spodziewa� reformy „odgóry", „poniewa� »góra« dlategojest na górze, �e system jest, jaki jest".Podstawow� chorob� �rodowiska nauki s� ponuracy, którzytraktuj� siebie nazbyt serio.Wiara w nieomylno�� w�asnej dyscyplinywiedzy szerzy si� jak zaraza.Warunkiem podj�cia jakichkolwiek �rodków zaradczych jestprzede wszystkim indywidualna wnikliwo��, zdolno�� rozumienia.SirKarl Popper, s�ynny filozof, rozwa�a� ten problem 28 lipca 1982 rokuw trakcie programu austriackiej telewizji (ORF 2): „Dawnyimperatyw intelektualisty brzmi: B�d� autorytetem.Miej kompletn�wiedz� ze swojej dziedziny.Je�li raz zostaniesz uznany za arbitra,twoja pozycja b�dzie chroniona tak�e i przez kolegów.Ty za�musisz, oczywi�cie, broni� ich autorytetu.Nie musz� chybapodkre�la�, �e ta dawna etyka zawodowa by�a intelektualnienieuczciwa.Prowadzi�a do ukrywania b��dów w imi� autorytetu".Popper poszed� krok dalej, poniewa� utrzymywa�, �e nawet wnajlepszych i najgruntowniej udowodnionych teoriach naukowych kryj�si� b��dy, które nale�y wykry�.Austriacki filozof okre�li�mianem „wa�nego odkrycia" spostrze�enie, �e nawet dobrzeudokumentowana teoria lub cz�sto stosowana metoda mo�e by� b��dna,.Jest absolutnie niezb�dne, aby naukowcy zmienili stosunek doswoich pomy�ek i zaniechali prób ich tuszowania, ukrywania lubspychania w niepami��.„Podstawowa zasada polega na tym, �e abyunika� b��dów, musimy si� na nich uczy�.Musimy sobieu�wiadomi�, �e potrzebujemy innych ludzi do odkrywania i poprawianiapomy�ek, a oni potrzebuj� nas.Dotyczy to przede wszystkim tych,którzy wyrastali w innych ideach i w odmiennej atmosferze".Filozof Paul Feyerabend to kolejny my�liciel, który zaj��si� rozwa�aniami nad kondycj� nauki.Jego zdaniem naukowerozpatrywanie idei, sposobów post�powania i zapatrywa� niepowinno polega� na porównywaniu ich z metodami, faktami iteoriami danej dziedziny i ewentualnym odrzucaniu, je�li nie mieszcz�si� w schemacie.„Takie post�powanie jest nie tylko naiwne, aleprzeczy naszej wiedzy o wa�nych wydarzeniach w historii bada�naukowychPrawid�owo przeprowadzona analiza naukowa powinna polega�wy��cznie na próbie zmiany struktury nauki, tak aby mog�aprzyj�� w�tpliwy materia�, i na ocenie trudno�ci towarzysz�cych tejpróbie.„Nawet najbardziej beznadziejna koncepcja mo�esi� przekszta�ci� w podstawow� zasad� naukow�, a najbardziejpodstawowa zasada mo�e si� okaza� g�upi� pomy�k�.I nie zapominajmy,�e normy, wed�ug których wszystko oceniamy, s� równiep�ynne jak oceniane dokonania".Wyci�ganie konsekwencjiDowiedzieli�my si�, �e w ci�gu minionych stuleci nauka wyda�a na�wiat zast�p zapoznanych geniuszy.Przera�aj�cy jest przy tym nietyle fakt, �e w ogóle dosz�o do takiej sytuacji, copowtarzalno�� a nawet narastanie tego zjawiska.Chyba nigdy wcze�niejaprioryczne uprzedzenia i niczym nie uzasadniona dezaprobata nieutrudnia�y tak bardzo obiektywnej oceny kontrowersyjnych dokona� jakobecnie.W czasach, gdy zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enieatomowe osi�gn�y niespotykane wcze�niej rozmiary, taka politykagraniczy z ci�kim niedbalstwem.Czy naprawd� mo�emy sobie pozwoli�na to, �eby nieustanne w�tpliwo�ci hamowa�y post�p?Najwy�szy czas zreformowa� system kszta�cenia akademickiego:Przedmioty takie jak historia lub socjologia nauki powinny otrzyma�status zaj�� obowi�zkowych, poniewa� przemy�lenia podobne do tych,które sformu�owali Popper i Feyerabend, zas�uguj� na to, abysta� si� nieod��czn� cz�ci� �wiatopogl�du ka�dego przysz�egonaukowca.By� mo�e uda si� tym sposobem wp�yn�� na �wiadomo��dorastaj�cego pokolenia i pokaza� mu, z jakim lekcewa�eniemtraktowano dotychczas niekonwencjonalne przekonania.Jednocze�nie, aby obudzi� now� �wiadomo�� odpowiedzialno�ci wobecnarastaj�cego zalewu informacji, nale�y popiera� zapa� i otwarcie nanowe pogl�dy.S�owa prezydenta Romana Herzoga, wypowiedziane 7czerwca 1994 roku z okazji wizyty na uroczysto�ci z okazji �wi�taUniwersytetu Poczdamskiego, trafiaj� w samo sedno:„Z pewno�ci� nie wszystko, co trafia na moje biurko wpostaci prac magisterskich, doktorskich i habilitacyjnych, wydaje misi� warte kontynuowania.Nie nale�y jednak zaprzecza� istnieniuniebezpiecze�stwa, �e nowe, prze�omowe i przysz�o�ciowe idee niezawsze mog� si� przebi�, poniewa� nie pasuj� do utartych schematów.[.] Pieni�dze musz� si� znale�� tak�e dla dyscyplin na pierwszyrzut oka egzotycznych i kontrowersyjnych oraz dla badaczy uznawanychza fantastów.Nigdy nie wiadomo, czy nie znajduje si� w�ródnich kto�, kto nosi w sobie zal��ek duchowego rozwoju.Nie wiemytak�e, czy dzi�ki jego pracy nie uzyskamy w przysz�o�ci gospodarczychi spo�ecznych korzy�ci.[.] Nie ufam oficjalnej nauce, bez którejoutsiderzy nie byliby outsiderami.[.] Musi gdzie� siedzie� kto�,kto pilnuje [.] aby indywiduali�ci nie znikn�li bez �ladu –nawet je�li na pierwszy rzut oka nie wida� ewentualnych korzy�cip�yn�cych z ich pracy".Podsumujmy: Nasze umys�y b�d� wra�liwe i ch�onne pod jednymwarunkiem: gdy uwolnimy si� od balastu, który przez lataodk�ada� si� w naszych g�owach.W przeciwnym razie dzisiejszepokolenie b�dzie pope�nia� te same b��dy, które uwa�amy zadomen� naszych poprzedników.W obecnych czasach, gdy bardziejni� kiedykolwiek jeste�my skazani na niekonwencjonalne pogl�dy,mia�oby to rzeczywi�cie fatalne skutki [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki