[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.29 ¯ o n a.[H o y m a] - Anna Konstancja Brockdorf (1680-1765), córka duñskiego pu³kownika.Na dworze ksiê¿ny Amalii Zofii Brunœwickiej w Wolfenbüttel pozna³a A.M.Hoyma, którego poœlubi³a w r.1699.30 M i n i s t r a o d a k c y z y.- A.M.Hoym by³ w l.1703-1713 dyrektorem urzêdu zbieraj¹cego podatki; zarówno urz¹d, jak i podatki nazywano akcyz¹ (por.przyp.19).31 W e n u s albo W e n e r a - w mitologii rzymskiej bogini mi³oœci i piêknoœci.32 P r a k s y t e l e s (ok.350 p.n.e.) - rzeŸbiarz grecki, mistrz harmonii i wdziêku, m.in.twórca pos¹gu Afrodyty Knidyjskiej.33 E n t i t r e (fr.) - z tytu³u.34 K s i ê ¿ n a T e s c h e n - ksiê¿na Cieszyñska, Urszula Lubomirska (por.przyp.22).35 B e i c h l i n g - Wolf Dietrich Beichling (1665-1725) - uczestniczy³ z Flemmingiem w zabiegach o koronê polsk¹ dla Augusta II.W l.1699-1703 by³ wielkim kanclerzem.Do upadku jego przyczyni³ siê m.in.negatywny stosunek do wojny pó³nocnej ze Szwedami.W r.1703 zosta³ osadzony w twierdzy Königstein.36 T a u s e n d D o n n e r w e t t e r! P o t z u n d B l i t z! (niem.) - przekleñstwa.37 L a u b e g a s t - wieœ na lewym brzegu Elby, dziœ przedmieœcie Drezna.38 P i r n a j s k a u l i c a - na przedmieœciu ówczesnego Drezna, w pobli¿u starego miasta.39 C o j a n u s - Daniel Cojanus, pochodzi³ z Finlandii, syn duchownego, cz³owiek olbrzymiego wzrostu i si³y; nosi³ siê po turecku.40 B a c h a n a l i a (z ³ac.) - pijañstwo, hulanka.41 F l o r e s y (z ³ac.) - zawi³e i ozdobne desenie, czêsto wzorowane na kwiatach i liœciach.42 V i t z t h u m o w a - Rachel Charlotta Vitzthumowa (1676-1753), ¿ona ulubieñca królewskiego, ministra F.Vitzthuma.Bra³a nader ¿ywy udzia³ w intrygach politycznych dworu, wystêpuj¹c obok hr.Reuss i panny Hülchen.43 H o l s z t y n (Holstein) - kraina w pó³nocnych Niemczech, dawniej udzielne ksiêstwo.Tam przebywa³a Anna Konstancja Brockdorf, póŸniejsza Hoymowa i hrabina Cosel.44 C z y b y j ¹ z n o w u n a d w ó r p r z y j ê ³ a.- aluzja do pobytu Cosel w Wolfenbüttel na dworze Augusta Wilhelma Brunœwickiego, mê¿a ksiê¿ny Zofii Amalii Brunœwickiej z domu Holstein-Gottorf.45 K s i ¹ ¿ ê L u d w i k R u d o l f - brat Augusta Wilhelma, ksiêcia brunœwickiego, obj¹³ rz¹dy po jego œmierci w r.1731.46 P i e k a r y - wieœ ko³o Krakowa; tutaj August II w r.1697 by³ uroczyœcie powitany po elekcji, przed wjazdem do Krakowa i tu zaprzysi¹g³ pacta conventa.47 K s i ¹ d z k u j a w s k i - Stanis³aw D¹bski, biskup kujawski, póŸniej krakowski (zm.1700).Bezprawnie rozdwoi³ elekcjê w r.1697, og³aszaj¹c królem Augusta Mocnego, pomimo ¿e by³ ju¿ wybrany kandydat wiêkszoœci, ks.Conti.Elektor saski, wkraczaj¹c do Polski, zdo³a³ wyprzedziæ francuskiego kontrkandydata, a biskup kujawski natychmiast ukoronowa³ elektora 15 wrzeœnia 1697 r.w Krakowie.48 P a r a l e l a (z ³ac.) - porównanie, zestawienie.49 P o c z e t - tu w znaczeniu: dru¿yna, wyprawa, wyekwipowanie.50 B a r w a - umundurowanie.51 S z o ³ d r - tu w znaczeniu: Niemiec.52 S a l v a r e v e r e n t i a (³ac.) - z zachowaniem szacunku.53 A b y s s u s v o c a t (³ac.) - przepaœæ ci¹gnie.54 A d m i r a c j a (³ac.) - podziw, uwielbienie.55 K o n f u z j a (³ac.) - zak³opotanie, zmieszanie.56 Z p r o f e s j i (³ac.) - z zawodu.57 K ö n i g s m a r c k - Maria Aurora hrabina Königsmarck (1662-1728), s³ynna z piêknoœci faworyta Augusta II od r.1694.Urodzi³a Augustowi w r.1696 syna, póŸniejszego marsza³ka Maurycego Saskiego.58 S p i e g e l - Spiegel Fatyma, Turczynka wzglêdnie Gruzinka, ¿ona kamerdynera Spiegla, metresa Augusta II; matka hr.Fryderyka Augusta Rutowskiego (ur.1702) i Marii Aurory Bieliñskiej (ur.1706), dzieci naturalnych Augusta.59 F i s k u s (³ac.) - skarb pañstwa.60 H r a b i n a R e u s s - Henrietta Amalia Reuss z domu Friesen, ¿ona Henryka VI ze starszej linii Reuss.Reussowa prowadzi³a salon polityczny dla zwolenników swego przyjaciela, namiestnika Fürstenberga, i uchodzi³a za bardzo zrêczn¹ instrygantkê.61 H ü l c h e n - interesuj¹c¹ jej sylwetkê kreœli wspó³czesny pamiêtnikarz Haxthausen, przedstawiaj¹c j¹ jako kobietê wykszta³con¹, o du¿ej inteligencji.Panna Hülchen, przyjació³ka hrabiny Reuss, by³a zaanga¿owana w intrygi polityczne dworu i króla, który okazywa³ jej du¿e zaufanie i czêsto zasiêga³ jej rady.62 J u n o (Junona) - w mitologii rzymskiej matka bogów, ¿ona Jowisza, opiekunka ma³¿eñstw.63 K s i ê ¿ n a A n h a l t - D e s s a u - Henrietta Anhalt-Dessau, ur.1674 r.64 P r e d e s t y n o w a n y (³ac.) - z góry przewidziany, przeznaczony.65 H o y e r s w e r d a - obecnie miasteczko nad Czarn¹ Elster¹.66 F r y d r y c h s t a d (Freidrichstadt) - zachodnia dzielnica Drezna, po³o¿ona na lewym brzegu Elby.67 Z o f i a K a r o l i n a - ksiê¿niczka hanowerska, królowa pruska, ¿ona Fryderyka I i matka Fryderyka Wilhelma I, ¿y³a 1668-1705.68 H a u g w i t z - Zofia Eleonora von Kessel Haugwitz, ¿ona Jana Adolfa Haugwitza, marsza³ka dworu, póŸniejszego kuchmistrza i podczaszego królewskiego.69 M e m e n t o m o r i (³ac.) - pamiêtaj o œmierci.70 M e i n l i e b e r A u g u s t i n (niem.) - mój kochany Augustynie; s³owa popularnej wówczas piosenki.71 P r y m a s R a d z i e j o w s k i - Micha³ Radziejowski (1645-1705), kardyna³ od 1686 r., prymas polski od 1687 r.Osoba wp³ywowa w ówczesnym ¿yciu politycznym Polski, ale cz³owiek chciwy i sprzedajny, intrygant i egoista.Popiera³ do tronu polskiego ksiêcia Conti, rywala Augusta II.Po uzyskaniu korony przez Augusta wystêpowa³ stale przeciw niemu, a w czasie wojny pó³nocnej prowadzi³ intrygi ze Szwedami.72 S i o s t r z e n i c y p i e r w s z e g o d o s t o j n i k a R z e c z y p o s p- o l i t e j.- chodzi tu o ks.Teschen Lubomirsk¹, która by³a tylko spowinowacona z Radzejowskimi przez Sapiehów.73 K o l o a n d r o w y - Koloander, bohater g³oœnego romansu w³oskiego G.B.Mariniego (1569-1629).Romans ten prze³o¿ono na jêzyk polski z t³umaczenia francuskiego.Tytu³ polski: Kolloander wierny Leonildzie przyjaŸni dotrzymuj¹cy.Kraków 1762.74 K s i ¹ ¿ ê L u d w i k W i r t e m b e r s k i - ks.Fryderyk Ludwik (1690-1734) genera³ saski.W r.1722 poœlubi³ ks.Urszulê Lubomirsk¹-Teschen, dawn¹ faworytê Augusta Mocnego.75 B r a v i, b r a v i s s i m i (w³.) - doskonali, dzielni.76 B a r o n o w a G l a s e n a p p - baronowa Teresa Glasenapp, znana na dworze saskim intrygantka, przyczyni³a siê m.in.do upadku Cosel.Po rozwodzie z mê¿em urodzi³a ok.r.1710 syna naturalnego s³awnemu Schulenburgowi.77 N o u s s o m m e s e n f a m i l l e (fr.) - jesteœmy w rodzinie.78 S c h u l e n b u r g - Jan Maciej Schulenburg (1661-1747), znakomity dowódca saski z czasów wojen z Karolem XII.Poniós³ klêskê w bitwie pod Wschow¹ (Fraustadt) 1706.Od r.1715 marsza³ek republiki weneckiej.79 H e l e n a t r o j a ñ s k a - piêkna ¿ona Menelausa, króla Sparty, uprowadzona przez Parysa, królewicza trojañskiego.To wydarzenie by³o przyczyn¹ wojny trojañskiej.80 K s i ¹ ¿ ê A l e k s a n d e r S o b i e s k i - Aleksander Benedykt (1677-1714), syn króla Jana III.81 M u z y k a z a b r z m i a ³ a p o l s k i e g o.- poloneza, zwanego jeszcze inaczej wolnym, pieszym, chodzonym.Tañcem tym, polegaj¹cym na dostojnym pochodzie szeregu par, rozpoczynano zwykle bale.82 E g e r i a - tu w znaczeniu: doradczyni, powiernica.W mitologii rzymskiej Egeria, wieszczka, ma³¿onka i doradczyni króla Numy Pompiliusza.83 V o x p o p u l i (³ac.) - g³os ludu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]