[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dziecko z zaburzeniami jêzykowymi ma jednoczeœnie problem z umiejêt-noœci¹ s³uchania.Czytanie jest zadaniem s³uchowym - brzmienie ka¿degos³owa analizowane jest przez mózg.Dziecko maj¹ce trudnoœci w czytaniu niepotrafi dostatecznie skoncentrowaæ siê na s³owie mówionym, nastêpnie za-pamiêtaæ je, a w koñcu przypomnieæ sobie i zanalizowaæ.Dzieci, u których wystêpuj¹ zaburzenia zarówno wzroku, jak i s³uchu, ma-j¹ trudnoœci ze wszystkimi podstawowymi umiejêtnoœciami, równie¿ z mate-matyk¹.Trudnoœci w czytaniu (dysleksja)Dziecko opanowuje sztukê czytania, jeœli dwa procesy przebiegaj¹ pra-wid³owo.Po pierwsze, musi odró¿niaæ dŸwiêki nie znanych sobie s³Ã³wi dzieliæ je, a nastêpnie sk³adaæ w pe³ne s³owa.S¹ to tzw.umiejêtnoœci fo-niczne.Po drugie, potrzebna jest zdolnoœæ wyobra¿enia sobie poszczegól-nych czêœci s³owa lub ca³ego s³owa jako takiego.Kiedy dziecko s³yszy danes³owo, musi wiedzieæ, jak ono wygl¹da.W ten sposób rozwija w sobie zdol-noœæ ³¹czenia tego, co s³yszy, z tym co widzi - w rezultacie mo¿e automa-tycznie dodawaæ nowe s³owa do przyswojonego ju¿ zasobu s³ownictwa.Nauczone nowe s³owo wêdruje do pamiêci wzrokowej, gdy tylko dzieckosiê z nim zetknie, i dziêki temu potrafi je natychmiast przeczytaæ.Bez pra-wid³owego funkcjonowania tego procesu dziecko nigdy nie nauczy siê lite-rowaæ wyrazów.Z powy¿szego wywodu wynika, ¿e u wszystkich uczniów szko³y podsta-wowej powinno siê rozwijaæ zarówno zdolnoœci foniczne, jak i umiejêtnoœciuczenia siê metod¹ wzrokow¹.Zwykle wczeœniej rozwijaj¹ siê umiejêtnoœcifoniczne, poniewa¿ s³uchowa sk³adowa czytania jest o wiele wiêksza odwzrokowej.Jest to podstaw¹ nauki czytania nie znanych s³Ã³w.Metoda nauki,pos³uguj¹ca siê wy³¹cznie systemem fonicznym lub wzrokowym (patrzi mów), jest nieprawid³owa.Dopiero rozwiniêcie obydwu systemów umo¿li-wi prawid³owe literowanie wyrazów i p³ynne czytanie.Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi czytaj¹c pope³niaj¹ wiele pod-stawowych b³êdów, nie jest to jednak spowodowane zaburzeniami w po-strzeganiu, ró¿nicowaniu czy analizowaniu.Dzieci te z powodu os³abionejzdolnoœci koncentracji, po³¹czonej czêsto z impulsywnoœci¹, rozpoznaj¹ nie-prawid³owo litery w s³owie jako pocz¹tkowe, œrodkowe lub koñcowe dŸwiê-ki.Nie zwracaj¹ równie¿ uwagi na kolejnoœæ liter w wyrazie i czêsto wypo-wiadaj¹ s³owa inaczej, poniewa¿ z³o¿y³y litery w nieprawid³owym porz¹d-ku.W innych przypadkach po³ykaj¹ pocz¹tek lub koniec s³owa, bo czytaj¹c,bardzo siê spiesz¹.Dzieci impulsywne czytaj¹ tak szybko, ¿e omijaj¹ ca³e gru-py wyrazów lub zmieniaj¹ je na inne.Stale myl¹ siê przy krótkich s³owach(zaimkach, przyimkach itp.).Wiele dzieci ma sk³onnoœæ do czytania od prawej czêœci strony do lewej lubsk³adania liter od prawej do lewej, co wynika z trudnoœci z sekwencjonowa-niem.Zjawisko to jest normalne u dziewczynek do lat siedmiu, a u ch³opcówdo lat oœmiu.Powy¿ej tego wieku mo¿na przypuszczaæ, ¿e wystêpuj¹ jakieœzaburzenia neurologiczne, np.zaburzenia koncentracji uwagi.Dziecko maj¹ce trudnoœci w czytaniu pocz¹tkowo ma k³opoty z naucze-niem siê na pamiêæ wyrazów dwu-, a nastêpnie trzyliterowych, póŸniej z wy-mawianiem samog³osek oraz z nauczeniem siê regu³ rz¹dz¹cych ich stosowa-niem.Czêsto wystêpuj¹ tak¿e problemy z wymawianiem spó³g³osek, a zw³asz-cza z takimi zlepkami spó³g³osek, jak "st", "fl" lub "str".Kolejnym krokiem w nauce czytania jest sylabizowanie, czyli umiejêtnoœædzielenia d³ugich wyrazów na poszczególne sylaby, a po ich odczytaniu, z³o-¿enia w jeden spójny wyraz.Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi maj¹trudnoœci z sylabizowaniem i trzeba im tê sztukê zademonstrowaæ.Dodatko-w¹ trudnoœci¹ jest to, ¿e po prawid³owym podziale wyrazu na kilka sylab,maj¹ problemy z zapamiêtaniem tych pojedynczych sylab i ich ³¹czeniem.Po-wodem s¹ zaburzenia pamiêci krótkotrwa³ej.Wymieni³em tylko nieliczne przyk³ady trudnoœci, jakich doœwiadczaj¹dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi w czasie nauki czytania.Pod ko-niec ksi¹¿ki znajduje siê spis æwiczeñ do stosowania przez rodziców i na-uczycieli, które mog¹ pomóc tym dzieciom w ich trudnoœciach z czyta-niem.LiterowanieLiterowanie jest procesem podobnym do czytania, z jednym, bardzo obci¹-¿aj¹cym dziecko wyj¹tkiem - musi ono przypominaæ sobie s³owo, bez niczy-jej pomocy, w jego konkretnej postaci i pamiêtaæ je w czasie pisania.Gdy dziecko zostanie poproszone o przeliterowanie s³owa "kot", popierwsze musi wysondowaæ, jakie litery wchodz¹ w sk³ad s³owa "kot", na-stêpnie ustawiæ je w odpowiednim porz¹dku i pamiêtaæ na tyle d³ugo, abymóc je po kolei napisaæ.Ca³y proces jest o tyle z³o¿ony, ¿e w koñcowym eta-pie trzeba zaanga¿owaæ motorykê ma³¹ oraz koordynacjê oko/d³oñ, abyprzenieœæ s³owo z pamiêci na papier.Przy literowaniu dzieci borykaj¹ siê z takimi samymi problemami jak przyczytaniu, a jeszcze dodatkowo potrzebna jest im sprawna pamiêæ krótko-trwa³a, poniewa¿ nie widz¹ napisanego s³owa.Trudnoœci w literowaniu mog¹ siê ró¿nie objawiaæ.Niektórym dzieciomproblem sprawia koñcowy etap przeniesienia s³owa na papier.Gdy poprosisiê takie dziecko o przeliterowanie danego s³owa ustnie, zrobi to z ³atwoœci¹,natomiast na piœmie pope³ni wiele b³êdów.Trudnoœæ dla tego dziecka tkwiw przeniesieniu myœli na papier.Dok³adnie nie wiadomo, czy jest to wyni-kiem wy³¹cznie problemów zwi¹zanych z koordynacj¹, czy te¿ z pamiêci¹krótkotrwa³¹.Podczas pisania s³owa, trzeba je utrzymaæ w pamiêci d³u¿ej ni¿w przypadku mówienia.Mamy wiêc do czynienia ze spiêtrzeniem proble-mów zwi¹zanych z krótk¹ pamiêci¹ i z umiejêtnoœci¹ pisania.W rezultacie dzieci potrafi¹ wczeœniej czytaæ ni¿ literowaæ oraz czytaj¹ le-piej ni¿ literuj¹.Wiêkszoœæ nauczycieli-terapeutów zaobserwowa³a, ¿e ³atwiejjest walczyæ z trudnoœciami w czytaniu ni¿ z trudnoœciami w literowaniu.Znaczna trudnoœæ w literowaniu jest uwarunkowana genetycznie i dlategonieraz ca³e rodziny borykaj¹ siê z tym problemem.Badania przeprowadzone ostatnio przez szwedzkich lekarzy wykaza³y, ¿enieprawid³owe literowanie zwi¹zane jest z problemami ze skupieniem uwa-gi i z pamiêci¹ krótkotrwa³¹.Zauwa¿ono, ¿e dziecko nie potrafi zapamiêtaæposzczególnych czêœci literowanego s³owa w logicznym porz¹dku a¿ do mo-mentu zapisania go na kartce papieru.Badania te da³y pocz¹tek stwierdze-niu, ¿e trudnoœci w nauce wynikaj¹, w du¿ym stopniu, z zaburzeñ koncen-tracji uwagi i k³opotów z pamiêci¹.PisanieTrudnoœci w pisaniu wynikaj¹ g³Ã³wnie z czêstych problemów z motoryk¹ma³¹ oraz koordynacj¹ oko/d³oñ wystêpuj¹cych u dzieci z zaburzeniamikoncentracji uwagi.Podstaw¹ trudnoœci jest nieumiejêtne trzymanie o³Ã³wka.Zwykle dzieci te chwytaj¹ o³Ã³wek jak ma³pa, tzn.bez u¿ycia kciuka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]