1001 spotkań z naukš

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ewolucja ro�linPRZEBIEG EWOLUCJI RO�LINData odpowiada czasowi, w jakim nast�pi�oby dane wy-143darzenie, gdyby ca�� histori� Ziemi zmie�ci� w jednym roku.Czas (w mln lat) Wydarzenie Data3600 Pierwsze glony 21 marca433 Pojawiaj� si� ro�liny l�dowe 27 listopada400 Paprocie i nagozal��kowe 30 listopada300 Tworz� si� z�o�a w�gla 8 grudnia65 Pojawiaj� si� ro�liny okrytozal��kowe 26 grudniaEwolucja ro�lin 59Ro�liny pojawi�y si� na 144 Ziemi ponad 3 miliardylat temu.Na podstawie znalezisk paleontologicznych stwierdzono, �e sinice wyst�powa�y obficie w ziemskich oceanach 3,6 miliarda lat temu.Prawdopodobnie nie bardzo si� ró�ni�y od prostych glonów �yj�cych obecnie.Niektórzy uczeni s�dz�, �e briofity (jak mchy) i ro�liny naczyniowe (jak paprocie i ro�liny nasienne) rozwin�y si� z pierwotnych glonów oddzielnie i w ró�nym czasie.[Ale glony, z których rozwin�y si� ro�liny wy�sze, nale�a�y do eukariontów, a sinice to prokarionty - ró�nica mi�dzy tymi grupami organizmów jest ogromna (zob.notka 97; przyp.red.nauk.)].Pojawienie si� ro�lin 145 okrytozal��kowych jestwielk� tajemnic� ewolucji ro�lin.Na podstawie skamienia�o�ci wiemy, �e pojawi�y si� one oko�o 65 milionów lat temu, lecz niezbyt dobrze wiemy, jacy byli ich przodkowie i jak powsta�y.Odnosi si� on zarówno do p�ynu w drewnie, jak i p�ynu w �yku.Pierwszy p�yn zawiera rozpuszczone w wodzie sole mineralne, drugi - organiczne produkty fotosyntezy.Kiedy nacinamy klon w celu uzyskania syropu, czy jest nam potrzebny sok z drewna, czy z tyka? Odpowied�: Z �yka.Po odparowaniu wody pozostanie st�ony roztwór cukrów.147 W przeciwie�stwie do zwierz�t, których cia�oro�nie mniej wi�cej równomiernie, ro�liny rosn� tylko w pewnych miejscach.Te tkanki, w których zachodzi szybki podzia� komórek, nazwane zosta�y merystemami.Typowe merystemy w ro�linie to: wierzcho�ek korzenia, wierzcho�ek p�du i p�czki na �odydze, z których wyrastaj� li�cie i p�dy boczne.146 Sok p�ynie i w ksylemie (drewnie), i we floemie(�yku).Termin "sok" oznacza p�yn, który wyp�ywa, kiedy ro�lina jest �ci�ta lub uszkodzona.Bulwa ziemniaka jest 148 zmodyfikowan� �odyg�, a nie korzeniem.Tak zwane oczka s� p�czkami bocznymi.Kiedy wi�c ziemniak60 BIOLOGIA KLASYCZNAkie�kuje, robi to samo co drzewo wypuszczaj�ce now� ga��.149 le� drzewa przyrasta na grubo�� tu� pod kor�.Obszar podzia�u komórek w pniu drzewa nazywamy kambium (miazg�).Jest to warstwa tkanki twórczej, otaczaj�cej pie� tu� pod kor�.W miazdze powstaj� nowe komórki drewna i �yka, poszerzaj�c pie� na zewn�trz i pozostawiaj�c martwe, starsze komórki w �rodku pnia.Kiedy drzewo osi�ga odpowiedni wiek, drewno wewn�trz pnia ulega przeobra�eniom, tworz�c tzw.twardziel.Nie bierze ona udzia�u w transporcie.Drewno takie jest wysoko cenione z powodu jego odporno�ci na termity i butwienie.Cz�� pnia, w której naczynia transportuj� p�yny, jest nazywana bielem.150 Wiek drzewa mo�na okre�li�, licz�c tzw.s�ojeprzyrostu rocznego.Wiosn� miazga wytwarza naczynia du�e i cienko�cienne.Pó�niej, kiedy wody jest ju� mniej, naczynia staj� si� mniejsze i maj� grubsze �cianki.Z tego powodu letni przyrost jest ciemniejszy.Wyst�puj�ce na przemian na przekroju pnia podwójne warstewki jasno-ciemne s� nazywane s�ojami drewna.tacieDlaczego drzewa tropikalne nie maj� slojów? Odpowied�: Brak pór roku.151 stan spoczynku jest mechanizmem umo�liwiaj�cym ro�linom przetrwanie (nawet ro�liny wiecznie zielone znajduj� si� zim� w stanie zahamowanego metabolizmu).Ni�szy poziom o�wietlenia spowalnia fotosyntez�.Opadanie li�ci zmniejsza utrat� wody.Nawet podczas stanu spoczynku silny mróz mo�e wyrz�dzi� krzywd� drzewu.Je�eli woda w pniu zamarznie, to si� rozszerzy i spowoduje rozsadzenie pnia.G�o�ny trzask, jaki temu towarzyszy, przypomina strza� karabinowy.Ka�dy, kto go us�ysza�, nie zapomni tego d�wi�ku do ko�ca �ycia.152 Jedno zgni�e jab�ko mo�e zepsu� wszystkie.O dojrzewaniu owoców i opadaniu li�ci decyduje prosty zwi�zek chemiczny wytwarzany przez ro�lin�.Na przyk�ad kiedy noce staj� si� d�u�sze, korzenie drzewa przestaj� produkowa� zwi�zki chemiczne nale��ce do cytokinin, li�cie zaczynaj� si� starze�, umieraj�Ekosystemy 61i wreszcie spadaj�, za�cie�aj�c jesieni� ziemi�.Istnieje jeszcze jeden zwi�zek chemiczny przyspieszaj�cy opadanie li�ci i dojrzewanie owoców.Zosta� odkryty pod koniec XIX w., kiedy zaobserwowano, �e drzewa w pobli�u lamp gazowych trac� li�cie wcze�niej ni� pozosta�e.Dzisiaj pomidory cz�sto zrywa si�, gdy s� jeszcze zielone.Nadmuch etylenu powoduje ich zaczerwienienie i odjazd do supermarketu.Oto dlaczego zimowe pomidory maj� inny smak ni� te z twojego ogrodu.Gnij�ce jab�ko wydziela etylen.Jego dzia�anie powoduje szybkie dojrzewanie i gnicie pozosta�ych jab�ek w koszu.Okaza�o si�, �e ludowa m�dro�� ma swoje chemiczne uzasadnienie.153 L~~ie s� zielone, poniewa� zawieraj� chlorofil.Kiedy zamieraj�, chlorofil zanika i ujawniaj� si� inne kolory zwi�zane z barwnikami, które by�y w li�ciu ca�y czas, lecz maskowa� je chlorofil.EkosystemyEkosystem to wszystkie 154 ro�liny i zwierz�ta na danym obszarze wraz z ca�ym �rodowiskiem, w którym �yj�.Nauka po�wi�cona badaniu ekosystemów nazwana zosta�a ekologi�.' ~~ W ekosystemach kr��y materia i nrzen�vwaprzez nie energia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki