Steiner Rudolf Prawda i nauka

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Natomiast idea samegopoznania mo�e zosta� po��czona z odpowiadaj�cym jej elementemtego, co dane, tylko za pomoc� czynno�ci �wiadomo�ci.Rzeczywista �wiadomo�� istnieje wi�c tylko o tyle, o ile sam�siebie urzeczywistnia.S�dz�, �e teraz jeste�my ostatecznie przygotowani do tego,by odkry� zasadniczy b��d w "Teorii nauk" Fichtego, a zarazemdostarczy� klucza do jej zrozumienia.Fichte by� filozofem,który naj�ywiej odczuwa� spo�ród wszystkich nast�pców Kanta, �euzasadnienie wszystkich nauk mo�e polega� jedynie na teorii�wiadomo�ci, nigdy jednak nie doszed� do poznania, dlaczego takjest.Odczuwa� on, �e ja�� rzeczywi�cie musi dokona� tego, cookre�lili�my powy�ej jako drugi krok teorii poznania i czemunadali�my form� postulatu.Wynika to na przyk�ad znast�puj�cych jego s�ów: "Teoria nauk, o ile ma ona by�systematyczn� nauk�, podobnie jak wszystkie inne mo�liwe nauki,je�eli maj� by� systematyczne, powstaje dzi�ki okre�leniu jejprzez akty wolnej woli, której przeznaczeniem jest tu wszczególno�ci u�wiadomienie nam sposobu dzia�ania inteligencji.Skutkiem tego wolnego czynu co�, co ju� samo jest form�, amianowicie konieczna dzia�alno�� inteligencji, zostaje uj�tejako zawarto�� w nowej formie wiedzy, albo �wiadomo�ci"./Dzie�a zbiorowe tom I, str.71/.Có� wi�c mamy rozumie� tuprzez ten sposób dzia�ania "inteligencji", je�eli to, co Fichteniejasno odczuwa, wyrazimy w jasnych poj�ciach? Nie jest to nicinnego, jak dokonuj�ce si� w �wiadomo�ci urzeczywistnienie ideipoznania.Gdyby Fichte u�wiadamia� to sobie zupe�nie jasno,musia�by po prostu sformu�owa� powy�sze zdanie w nast�puj�cysposób: teoria nauk ma nam u�wiadomi� poznanie, o ile ono dot�djest jeszcze nie�wiadom� czynno�ci� ja�ni.Ma ona wykaza�, �e wja�ni dokonuje si� obiektywizacja idei poznania jako dzia�aniekonieczne.Fichte chce okre�li� czynno�� ja�ni.Twierdzi on: "Ja��jako absolutny podmiot jest czym�, czego byt /istota/ polega nastanowieniu swojego w�asnego istnienia"./Dzie�a zbiorowe,tom.I, str.97/.To nastawienie si� ja�ni jest dla Fichtegopierwszym, bezwarunkowym czynem, "który jest podstaw� ca�ejreszty �wiadomo�ci"./Dzie�a zbiorowe, tom I, str.91/.Zatemja�� równie� i w rozumieniu Fichtego mo�e rozpocz�� wszelk�swoj� dzia�alno�� tylko od w�asnego absolutnego postanowienia.Jednak�e tej przez ja�� absolutnie ustanawianej czynno�ci niemo�e Fichte w niczym pomóc do osi�gni�cia jakiejkolwiek tre�cijej dzia�ania.Nie widzi on bowiem niczego, do czego by ta czynno�� mia�asi� odnosi�, wzgl�dnie czym mog�aby si� okre�li�.Jego ja�� mawykona� czyn.Ale co ona ma zrobi�? Fichte nie ustali� poj�ciapoznania, które ja�� ma urzeczywistnia�, i dlatego na pró�nomozoli� si� by znale�� jakie� przej�cie od swego "absolutnegoczynu" do tre�ci dalszych okre�le� ja�ni.Co wi�cej, o�wiadczaon w ko�cu odno�nie do tego przej�cia, �e dalsze rozwa�ania nienale�� ju� do teorii.W swojej dedukcji wyobra�enia niewychodzi on ani z absolutnej czynno�ci "ja�ni", ani te� z "nie- ja", lecz z czego� ju� okre�lonego, co ma by� zarazem iokre�leniem, bo w �wiadomo�ci bezpo�rednio nie ma i nie mo�eby� niczego innego.Poza tym wcale nie rozstrzyga on tego, coma okre�la� to okre�lenie, i w tym nieokre�lonym punkcieprzesuwa nas z teorii do praktycznej cz�ci swojej"Wissenschaftslehre"./Dzie�a zbiorowe, tom I, str.178/.Tymsposobem jednak unicestwia Fichte wszelkie poznanie.Praktycznabowiem dzia�alno�� ja�ni nale�y do ca�kiem innej dziedziny.Rzecz jasna, �e ustanowiony przeze mnie powy�ej postulat mo�naurzeczywistni� tylko wolnym czynem ja�ni.Je�eli jednak ja�� maby� czynna poznawczo, wtedy idzie w�a�nie o to, aby jejpostanowienie zmierza�o do urzeczywistnienia idei poznania.Boprzecie� nie ulega w�tpliwo�ci, �e ja�� z wolnego postanowieniamo�e jeszcze dokona� wiele innych czynów.W teoriopoznawczymuzasadnieniu nauk nie idzie jednak o charakterystyk� "wolnej",lecz "poznaj�cej" ja�ni.I tu Fichte da� si� zanadto unie��swojej subiektywnej sk�onno�ci do mo�liwie najoczywistszegowy�wietlenia wolno�ci cz�owieka.S�usznie zauwa�y� Harms w swejmowie "O filozofii Fichtego" /str.18/, �e: "Jego pogl�d na�wiat jest przede wszystkim i wy��cznie etyczny, skutkiem czegojego teoria poznania posiada taki sam charakter".Poznanie niemia�oby absolutnie �adnego celu, gdyby wszystkie dziedzinyrzeczywisto�ci by�y nam dane ca�kowicie.Poniewa� jednak ja��,dopóki my�lenie nie w��czy jej w systematyczn� ca�o�� obrazu�wiata, tak samo nie jest niczym wi�cej, jak tylko czym�bezpo�rednio danym, przeto stanowczo nie wystarcza wskaza�tylko na jej dzia�alno��.Tymczasem Fichte jest zdania, �e ju�samo odnalezienie ja�ni wyczerpuje wszystko, co mo�na uczyni� wstosunku do niej".Mamy odnale�� absolutnie pierwsz�, czystobezwarunkow� i podstawow� zasad� wszelkiej ludzkiej wiedzy, tonie da si� ona ani udowodni�, ani te� okre�li�"./Dzie�azbiorowe, str.91/.Widzieli�my, �e tylko do tre�ci czystejlogiki niepodobna stosowa� dowodów i okre�le�.Natomiast ja��nale�y do danej nam rzeczywisto�ci, a w tym co jest dane,zawsze zachodzi potrzeba odnalezienia takiej czy innej idei/kategorii/.Fichte nie zrobi� tego i to jest przyczyn� takchybionej formy jego teorii nauk.Zeller /Geschichte derPhilosophie, str.605/ zaznacza, �e logiczne formu�y, przypomocy których Fichte chce doj�� do poj�cia ja�ni, nie mog�ukry� tego, jak on w�a�ciwie za wszelk� cen� chce osi�gn�� tenju� z góry przes�dzony cel doj�cia do tego pocz�tkowego punktu.S�owa te odnosz� si� do pierwszej formy, w któr� Fichte w roku1794 uj�� swoj� teori� nauk.Je�li ustalimy, �e Fichte -zgodnie z ca�ym wewn�trznym charakterem swojego filozofowania -w samej rzeczy nie móg� chcie� niczego innego, jak tylkorozpocz�� wszelk� nauk� od absolutnego postanowienia, toistniej� tylko dwie drogi zrozumienia takiego poczynania.Jednaz nich to uchwyci� �wiadomo�� w jakiejkolwiek jej empirycznejczynno�ci i przez stopniowe usuwanie z niej wszystkiego co niewyp�ywa pierwotnie z niej samej, wykrystalizowa� czyste poj�cieja�ni.Druga za� - to od razu wyj�� z pierwotnej czynno�cija�ni i wy�wietli� jej natur� w samoobserwacji i wzastanowieniu si� nad samym sob�.Pierwsz� z tych dróg obra�Fichte na pocz�tku swego filozofowania, w dalszym jednak ci�guprzeszed� stopniowo na drug�.Nawi�zuj�c do syntezy "transcendentalnej apercepcji" Kantastwierdzi� on, �e wszelka czynno�� ja�ni polega na ��czeniumateria�u do�wiadczenia w pewn� ca�o�� wed�ug form s�du [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki