Steiner Rudolf Zarys teorii poznania w swiatopogladzie Goethego

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wymaga on od wszelkich naukowych usi�owa�, aby one wsz�dzie wyra�a�y przyczynowyzwi�zek pomi�dzy zjawiskami.Mówi on nast�pnie, �e "gdyby mechanika psychiczna nieby�a tak niesko�czenie z�o�ona i gdyby�my mogli przejrze� ca�kiem dok�adnie tak�ei historyczny rozwój czynno�ci psychicznych, to mogliby�my zamkn�� je wszystkie wjedn� matematyczn� form�".Wida� z tego wyra�nie, czego Haeckel chce: ujmowa�ca�o�� wiata wedle szablonu metod fizykalnych.��danie to nie jest bynajmniej podstaw� darwinizmu w jego pierwotnej postaci,tylko w jego dzisiejszej interpretacji.Widzieli�my, �e wyja�nienie procesuprzyrody nieorganicznej nie jest niczym innym, jak tylko wykazaniem jegoprawid�owego wyj�cia z innych elementów zmys�owej rzeczywisto�ci to znaczywyprowadzeniem go z przedmiotów, które jak i on nale�� do �wiata zmys�ów.Ale wjaki sposób stosuje dzisiejsza organika zasad� doboru naturalnego i walki o byt?Obie te zasady nie ulegaj� dzi� �adnej w�tpliwo�ci, bo rzeczywi�cie wyra�aj�pewien stan faktyczny.Dzi� jednak s�dzi si� ogólnie, �e charakter pewnegookre�lonego gatunku da si� tak samo wywie�� z zewn�trznych stosunków jego�rodowiska, jak np.podwy�szenie ciep�oty jakiego� cia�a z padaj�cych na niepromieni s�o�ca.Zupe�nie zapomina si� o tym, �e charakter gatunku w swych pe�nychtre�ci okre�leniach nigdy si� nie da wykaza� jako nast�pstwo stosunkówzewn�trznych.Mog� one mie� do pewnego stopnia okre�laj�cy wp�yw na dany gatunek,stanowczo jednak nie s� przyczyn� wytwarzaj�c�.Mamy prawo tylko tak powiedzie�:pod wp�ywem takiego czy innego zespo�u faktów dany gatunek musia� rozwija� si� wten sposób, �e w jego organizmach wytworzy� si� w szczególno�ci taki a nie innynarz�d; jednak�e tre�� gatunku i jego swoista organiczno�� nie da si� wyprowadzi�ze stosunków zewn�trznych.Przypu��my, �e jaka� istota organiczna posiadaj�capewne istotne cechy a+, b+, c+ - rozwija�a si� pod wp�ywem pewnych okre�lonychwarunków zewn�trznych.W�a�ciwo�ci jej przybra�y skutkiem tego okre�lone kszta�tya+, z a, z b b+, za� z c c+.Ale swoista natura a b c - nie mo�e by� nigdywynikiem zewn�trznych warunków.Trzeba przede wszystkim zwróci� uwag� na pytanie - sk�d w�a�ciwie czerpiemytre�� tego ogólnego czynnika, którego tylko specjaln� form� jest ka�daposzczególna istota organiczna.Wiemy dobrze, �e wyszczególnianie form pochodzi zoddzia�ywania wp�ywów zewn�trznych.Jednak�e sam� wyszczególnion� posta� musimywyprowadzi� z jakiej� zasady wewn�trznej.O tym, dlaczego rozwin�a si� w�a�nie taa nie inna forma - dowiadujemy si� wtedy, gdy poznamy jej �rodowisko.Jednak�e taszczególna forma jest poza tym czym� samym w sobie i dla siebie.Widzimy j�uposa�on� w pewne w�a�ciwo�ci.Oprócz zjawiska zewn�trznego mamy tu do czynienia zpewn� ukszta�towan� w sobie tre�ci�, która jest w�a�nie tym, czego potrzebujemy dozrozumienia tych w�a�ciwo�ci.W przyrodzie nieorganicznej postrzegamy pewien fakti celem jego wyja�nienia szukamy drugiego faktu, trzeciego itd.z czego dla naswynika, �e ten fakt okazuje si� koniecznym nast�pstwem innych.Inaczej jest wprzyrodzie organicznej.Tu oprócz faktów zewn�trznych potrzeba nam jeszcze pewnegoczynnika wewn�trznego.Oprócz oddzia�ywania okoliczno�ci zewn�trznych musi tujeszcze istnie� co� takiego, co si� im nie pozwala biernie okre�la�, tylko pod ichwp�ywem okre�la� aktywnie samo siebie.Có� to jest? Nie mo�e to by� nic innego, tylko to co w szczegó�ach wyst�pujejako co� okre�lonego.Ale w szczególe pojawia si� zawsze pewien okre�lonyorganizm.To "co�" jest przeto organizmem w formie ogólno�ci, czy te� ogólnymobrazem organizmu, zawieraj�cym w sobie wszystkie jego poszczególne formy.Id�c za przyk�adem Goethego nazwijmy ten ogólny organizm typem.S�owo typ mo�eposiada� najrozmaitsze znaczenie - zale�nie od swego rozwoju w mowie.Tu b�d� gouwa�a� w tym znaczeniu, jakie mu nada� Goethe - nie my�l�c przy tym nigdy o niczyminnym, jak tylko o tym, co przed chwil� zaznaczy�em.W �adnym poszczególnymorganizmie nie kszta�tuje si� ten typ w ca�ej swej pe�ni.Mo�na go uchwyci� tylkorozumnym my�leniem, wyci�gaj�c go ze zjawisk pod postaci� ogólnego obrazu.Typjest wi�c ide� organizmu.Jest to zwierz�co�� w zwierz�ciu, wzgl�dnie ro�lina wka�dej poszczególnej ro�linie.Typu nie mo�na sobie wyobra�a� jako co� niezmiennego.Nie ma on absolutnie ni�wspólnego z tym, co najwybitniejszy przeciwnik Darwina Agassiz nazywa� "wcieleniemmy�li twórczej Boga".Typ jest na wskro� czym� p�ynnym.Z niego daj� si� wywie��wszelkie poszczególne rodzaje i gatunki, które mo�na uwa�a� za podtypy, wzgl�dnieza typy wyszczególnione.Typ nie wyklucza teorii descendencji.Nie przeczy onfaktowi, �e formy organiczne wzajemnie rozwijaj� si� z siebie.Jest on tylkoprotestem rozumu przeciwko temu, jakoby rozwój organiczny polega� jedynie naprzejawianiu si� nast�puj�cych po sobie faktycznych /zmys�owo poszczególnychform/.Typ jest tym, co tkwi u podstawy ca�ego tego rozwoju [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki