[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Akceptacja specjalnego konsensu oznacza³a przeto dla mnie jako ucznia przyjêcie okreœlonego punktu widzenia znajduj¹cego potwierdzenie w ca³oœci nauk don Juana, oznacza³a zatem, ¿e wkraczam na p³aszczyznê pojêciow¹ obejmuj¹c¹ pewien porz¹dek konceptualizacji pozwalaj¹cej zrozumieæ jego nauki przy u¿yciu terminów, którymi pos³ugiwa³ siê sam don Juan.Nazwa³em tê p³aszczyznê “porz¹dkiem pojêciowym", jako ¿e nadaje on znaczenie niecodziennym zjawiskom sk³adaj¹cym siê na wiedzê don Juana; stanowi on matrycê znaczeniow¹, z której wywodz¹ siê wszystkie poszczególne pojêcia wystêpuj¹ce w jego naukach.Zwa¿ywszy zatem, ¿e cel ucznia polega na przyjêciu owego porz¹dku konceptualizacji, ma on przed sob¹ dwie mo¿liwoœci: jego wysi³ki mog¹ zakoñczyæ siê fiaskiem b¹dŸ te¿ powodzeniem.Pierwsza mo¿liwoœæ – niezdolnoœæ przyjêcia owego porz¹dku pojêciowego – oznacza zarazem, ¿e uczeñ nie zdo³a równie¿ osi¹gn¹æ operacyjnego celu nauki.Symbolicznym wyrazem owego niepowodzenia jest w¹tek czterech wrogów cz³owieka wiedzy; rozumie siê przy tym, ¿e niepowodzenie nie polega jedynie na zaprzestaniu d¹¿eñ do osi¹gniêcia owego celu, lecz wi¹¿e siê tak¿e z ca³kowitym zaniechaniem poszukiwañ wskutek nacisku wywo³anego przez któregokolwiek z owych czterech symbolicznych wrogów.Z samego tego w¹tku wynika te¿ jasno, ¿e dwaj pierwsi wrogowie – strach i jasnoœæ umys³u – stanowi¹ przyczynê klêski ucznia, a klêska na etapie ucznia oznacza niemo¿noœæ nauczenia siê, jak kierowaæ sprzymierzeñcem, tote¿ w rezultacie tego niepowodzenia przyjêcie przez ucznia porz¹dku pojêciowego odbywa siê w sposób powierzchowny i fa³szywy – fa³szywy w tym sensie, ¿e jest nieautentycznym przypisaniem siê b¹dŸ opowiedzeniem po stronie sensu wynikaj¹cego z treœci nauk.Chodzi o to, ¿e pokonany uczeñ – prócz tego, ¿e nie jest w stanie zapanowaæ nad sprzymierzeñcem – poprzestaje jedynie na znajomoœci pewnych technik manipulacyjnych oraz zapamiêtaniu postrze¿onych przez siebie elementów sk³adowych rzeczywistoœci niezwyk³ej, nie identyfikuje siê wszak¿e z zasad¹ rozumow¹, która nadaje im zrozumia³oœæ, opieraj¹c siê na ich w³asnej logice.W tych warunkach ka¿dy cz³owiek mo¿e zostaæ zmuszony do wysnucia w³asnych uzasadnieñ t³umacz¹cych subiektywny wybór niektórych elementów doœwiadczonych przez niego zjawisk, który to proces poci¹ga za sob¹ mylne przyjêcie perspektywy poznawczej zawartej w naukach don Juana.Owo mylne przyjêcie porz¹dku pojêciowego nie ogranicza siê wszak¿e do samego ucznia.Z w¹tku wrogów cz³owieka wiedzy wynika niezbicie, ¿e cz³owiek, który osi¹gn¹³ cel, jakim jest nauczenie siê, jak kierowaæ sprzymierzeñcem, mo¿e i tak skapitulowaæ w obliczu ataków dwóch pozosta³ych swych wrogów – mocy i podesz³ego wieku.Ze schematu kategoryzacji, jakim pos³uguje siê don Juan, wynika, ¿e kapitulacja taka wi¹¿e siê z powierzchownym b¹dŸ nieautentycznym przyjêciem porz¹dku pojêciowego, tak samo jak w wypadku pokonanego ucznia.Pomyœlne przyjêcie porz¹dku pojêciowego oznacza natomiast, ¿e uczeñ osi¹gn¹³ cel operacyjny, którym jest autentyczne przyjêcie punktu widzenia zawartego w naukach.Owa autentycznoœæ przyjêcia porz¹dku pojêciowego wyra¿a siê w ca³kowitym przypisaniu siê b¹dŸ ca³kowitym opowiedzeniu siê po stronie, której porz¹dek ów jest wyrazem.Don Juan nigdy nie sprecyzowa³ jasno, w którym dok³adnie momencie, b¹dŸ w jaki dok³adnie sposób, uczeñ przestaje byæ uczniem, choæ da³ wyraŸnie do zrozumienia, ¿e osi¹gn¹wszy operacyjny cel systemu – zdobycie umiejêtnoœci panowania nad sprzymierzeñcem – przestaje on ju¿ potrzebowaæ przewodnictwa nauczyciela.Przekonanie, ¿e nadejdzie moment, gdy wskazówki nauczyciela stan¹ siê zbyteczne, oznacza, ¿e uczniowi uda siê kiedyœ przyj¹æ porz¹dek pojêciowy, dziêki czemu zdobêdzie on umiejêtnoœæ wyci¹gania sensownych wniosków bez pomocy nauczyciela.W ramach nauk don Juana, przynajmniej do momentu, w którym przesta³em je pobieraæ, akceptacja specjalnego konsensu poci¹ga³a za sob¹, jak siê zdaje, przyjêcie dwóch elementów porz¹dku pojêciowego: 1) wyobra¿enia o rzeczywistym charakterze specjalnego konsensu oraz 2) przekonania, i¿ realnoœæ zwyk³ego, znamionuj¹cego codzienne ¿ycie konsensu i realnoœæ konsensu specjalnego posiadaj¹ tê sam¹ wartoœæ praktyczn¹.Rzeczywistoœæ specjalnego konsensuTrzon nauk don Juana – jak sam stwierdzi³ – dotyczy u¿ycia trzech roœlin halucynogennych, za pomoc¹ których wywo³uje on stany rzeczywistoœci niezwyk³ej.Wydaje siê, ¿e korzysta z nich w sposób ca³kowicie œwiadomy i przemyœlany, a tak¿e, ¿e czyni to dlatego, i¿ ka¿da z owych roœlin posiada odmienne w³aœciwoœci halucynogenne, które t³umaczy jako przejaw immanentnego charakteru zawartych w nich ró¿nych mocy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]