[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.OG6LNE GRUPY TEORII UCZENIA SIF.,Teorie uczenia siê mo¿na podzieliæ na dwie grupy ogólne: teorie konek5jonistyczne, - czyli teorie bodŸca-reakcji, oraz teorie pola.Teorie pola s¹ równie¿ nazywane niekiedy teoriami postaci albo teoriami poznawezynii.Znaczenie tych terminów omówimy póŸniej.Istnieje równie¿ funkcjonalna teoria uczenia siê, trudno jednak uznaæ funkcjonalizm za trzeci¹ grupê ogóln¹.383 " ",Teorie koneksjonistycznePraktycznie bior¹c, ka¿dy pocz¹tkuj¹cy student psychologii rozumie formu³ê S --~ R, przyjêt¹ w koneksjonistycznych teoriach uczenia siê.Symbole S a R oznaczaj¹, ¿e bodziec wi¹¿e siê z reakcj¹ albo wywo³uje jej wyst¹pienie.Wiemy, ¿e otoczenie zawiera Ÿród³a energii, które oddziaxuj¹ na narz¹dy zmys³Ã³w istot ¿ywych.To oddzia³ywanie energii nazywamy bodŸcami.Fale œwietlne oddzia³uj¹ na oko i dziêki temu widzir:~y, fale dŸwiêkowe na ucho i dlatego s³yszymy, zwi¹zki chemiczne dzia³aj¹ na zmys³ smaku i dotyku.Przy w³aœciwych warunkach takiego pobudzenia, ¿ywa istota - a w psychologii wychowawczej zajmujemy siê niemal wy³¹cznie istotami ludzkimi - reaguje.Jej miêœnie kurcz¹ siê albo jej gruczo³y rozpoczynaj¹ wydzielanie.Pewne reakcje zdaj¹ siê wystêpowaæ automatycznie w' odpowiedzi na pewne bodŸce.Zwykle nazywamy je "reakcjami bezwarunkowymi".Ale w procesie uczenia siê reakcje, które nie nastêpuj¹ zwykle po zadzia³aniu pewnych bodŸców, mog¹ zostaæ zwic~,zane z tymi bodŸcami.Psychologów zajmuj¹cych siê uczeniem siê interesuj¹ w³aœnie okolicznoœci, w jakich to siê odbywa.Kiedy okolicznoœci te zostan¹ zbadane i zestawione razem w pewien logiczny, konsekwentny system, mamy do czynienia z teori¹.Kiedy owe okolicznoœci zestawi siê jako dane, uogólnienia.zasadyv i prawa, uwypuklaj¹c zwi¹zki pomiêdzy bodŸcami a reakcjami oraz sposób, w jaki s¹ one ze sob¹ po~~-i¹zane.otB~zymujemy teorie uczenia siê, które klasyfikuje siê jako teorie koneksjonistyczne albo teorie bodŸca-reakcji.Czêsto powtarza siê prost¹ analogiê, ¿e w uk³adzie nerwowym nastêpuj¹ po³¹czenia miêdzy bodŸcami a reakcjami, podobne da po³¹czeñ, jakie istniej¹ na przewodach telefonicznych i ³¹cznicach telefonicznych pomiêdzy osobami, które nadaj¹ i odbieraj¹ wezwanie telefoniczne.Przyjmuje siê powszechnie, ¿e dziêki uk³adowi nerwowemu u cz³owieka nastêpuj¹ owe pb³¹CZemia.W kolejnych czêœciach tego rozdzia³u wymaenmmy i opiszemy bardziej szczegó³~ow~o istotne elementy 'tej grupy teorii.Teorie polaIdeê teorii pola najlepiej chyba bêdziemy mogli zrozumieæ, je¿eli zaczniemy od porównania.Pos³u¿yliœmy siê powszechnie stosowanym porównaniem z systemem telefonicznym z jego ³¹cznicami w celu lepszego zrozumienia koncepcji koneksjonistycznych teorii uczenia siê.Hilgard 1 u¿y³ kiedyœ analogii z bañkami mydlanymi i wirem jako najlepiej opisuj¹cej teorie pola.Analogie te s¹ chyba zbyt proste, aby mog³y mieæ jakieœ szczególne znaczenie i u³atwiaæ zrozumienie.Byæ mo¿e, lepsze bêdzie1 E.R.Hilgard Theories of Learning.New Yark 1948, Appleton-Century-Crofts, Inc., s.14.38porównanie z pró¿niow¹ lamp¹ elektronow¹, albo jeszcze lepiej z zasilanym bateriami radiowym aparatem tranzystorowym.Wiemy, ¿e zv przypadku takiego radia fale radiowe dzia³aj¹ na pewn¹ czêœæ aparatu, a dŸwiêk (w formae muzyki albo mowy) dochodzi do nas z g³oœnika.Radio p~~iada system ³¹cz¹cy, sk³adaj¹cy siê z obwodów elektrycznych, ale wa¿n¹ czêœæ aparatu stanowi¹ tranzystory - malutkie cz¹stki specjalnego metalu, w których i dziêki którym przetwarzana zostaje energia, tak ¿e ca³y instrument transmituje dŸwiêki, Zasadnicza ró¿nica pomiêdzy tymi analogiami polega na stosunkowo statycznym ustalaniu po³¹czeñ w systemie telefonicznym oraz dynamicznej transformacji energii w odbiorniku radiowym.Teorie pola koncentruj¹ siê na koncepcji "procesów poœrednicz¹cych" z pc·miêdzv bodŸcami a reakcjami.Co rozumiemy przez wyra¿enie.,procesy poœrednicz¹ce"? Chocia¿ teoretycy° teorii pola przeprowadzili nie mniej badañ r_a szczt,rach i inny ch zwierzêtach ni¿ in_~~i psycholodz~·, zastosozz-anie ~:- naszych roz~·a¿aniach terminów o~ñn~az¹cych siê do istot ludzkich i ich procesów umys~³owrch bêdzie, tyæ mo¿e, ba-dziej t~laœci~~e
[ Pobierz całość w formacie PDF ]