Henryk Sienkiewicz Pan Wołodyjowski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.- Panie komendancie! - rzek� - ludzi tam nie masz wiele: to jeno stada wyganiaj� na pasz�.Nowowiejski po ma�ej chwili przekona� si�, �e Lu�nia ma s�uszno��, i twarz rozja�ni�a mu si� rado�ci�.- To znaczy, �e postój wypad� im na mil� albo pó�tory od tych chaszczów? - rzek�.- Tak jest - odpar� Lu�nia.- Id� wida� nocami, by si� upa�ów uchroni�, a w dzie� spoczywaj�; konie za� wysy�aj� a� do wieczora na pastwiska.- Si�a widzisz stra�y przy koniach?Lu�nia wysun�� si� znów na brzeg zaro�li i nie powraca� przez czas d�u�szy.Na koniec jednak pokaza� si� znowu i rzek�:- B�dzie koni z pó�tora tysi�ca, a ludzi przy nich ze dwudziestu pi�ciu.W swoim s� kraju i nie boj� si� niczego, wi�c i stra�y wi�kszych nie stawiaj�.- A ludzi mog�e� rozezna�?- Jeszcze s� opodal, ale to Lipki, panie! Ju� oni nasi!.- Tak jest! - rzek� Nowowiejski.Jako� by� ju� pewien, �e mu �ywa noga z tych ludzi nie ujdzie.Dla takiego zago�czyka, jakim by�, i dla takich �o�nierzy, jakim przywodzi�, by�o to zadanie zbyt �atwe.Tymczasem koniuchowie p�dzili stado bli�ej i bli�ej pod dereniowe chaszcze.Lu�nia jeszcze raz wysun�� si� na brzeg i jeszcze raz wróci�.Twarz jego ja�nia�a rado�ci� i okrucie�stwem.- Lipki, panie, na pewno! - szepn��.Us�yszawszy to Nowowiejski zakwili� jak jastrz�b i wnet oddzia� dragonów cofn�� si� w g��bokie g�szcze.Tam rozpad� si� na dwa oddzia�y, z których jeden zapad� zaraz w w�wóz, by wynurzy� si� z niego dopiero z ty�u stada i Lipków, drugi uformowa� pó�kole i czeka�.Wszystko to odby�o si� tak cicho, �e najwprawniejsze ucho nie mog�oby �adnego szmeru u�owi�; nie zabrz�cza�a szabla ni ostroga, ko� nie zar�a�; g�ste trawy, którymi gaj by� podszyty, t�umi�y tupot kopyt.Wreszcie i konie zdawa�y si� rozumie�, �e powodzenie napadu od ciszy zale�y, bo i one nie pierwszy raz pe�ni�y podobn� s�u�b�.Z w�wozu i z g�szczów odzywa�y si� tylko kwilenia jastrz�bia, coraz cichsze i coraz rzadziej.Stado lipkowskie zatrzyma�o si� przed gajem i rozrzuci�o wi�kszymi lub mniejszymi kupami po b�oniu.Sam Nowowiejski by� teraz na skraju i �ledzi� wszystkie ruchy koniuchów.Dzie� by� pogodny, godzina przedpo�udniowa, ale ju� s�o�ce sta�o wysoko i sypa�o �arem na grud�.Konie pocz�y si� tarza�, nast�pnie zbli�y�y si� do chaszczów.Koniuchowie przyjechali na skraj gaju, tam pozsiadawszy z koni pu�cili je na arkanach, sami za�, szukaj�c cienia i ch�odu, weszli w zaro�la i roz�o�yli si� pod wi�kszym krzem na spoczynek.Wkrótce buchn�o p�omieniem ognisko, gdy za� suche patyki zw�gli�y si� ju� i obsypa�y popio�em, koniuchowie po�o�yli na w�glach pó� �rebi�cia, sami za� usiedli opodal dla ochrony od �aru.Niektórzy powyci�gali si� na murawie, niektórzy rozmawiali siedz�c w kuczki, po turecku; jeden pocz�� gra� na piszcza�ce.W g�stwie panowa�a cisza zupe�na, czasem tylko jastrz�b zakwili�.Zapach przypalonego mi�sa oznajmi� wreszcie, i� piecze� gotowa, wi�c dwóch wyci�gn�o j� z popio�u i zawlok�o pod kierz cienisty.Tam obsiedli j� wszyscy wko�o i rozdar�szy no�ami, �arli ze zwierz�c� �ar�oczno�ci� wpó�surowe och�apy, z których krew osiada�a im na palcach i �cieka�a po brodach.Nast�pnie, opiwszy si� kwa�nego kobylego mleka z buk�aków, poczuli syto�� w brzuchach.Chwil� rozmawiali jeszcze, po czym g�owy ich i cz�onki sta�y si� oci�a�e.Przysz�o po�udnie.�ar lecia� z nieba na ziemi� coraz wi�kszy.Grunt le�ny upstrzy� si� �wietlistymi, drgaj�cymi plamami utworzonymi przez promienie s�o�ca przenikaj�ce w g�stw�.Umilk�o wszystko, nawet jastrz�bie przesta�y kwili�.Kilku Lipków wsta�o i powlok�o si� ku skrajowi, by popatrzy� na konie, inni powyci�gali si� na kszta�t trupów na pobojowisku i wkrótce zmorzy� ich sen.Lecz sen po ob�arciu i opiciu si� musia� by� jaki� ci�ki, a z�owrogi, bo czasem który j�kn�� g��boko, czasem inny otworzy� na chwil� powieki i powtórzy�:- A��a, Bismi��a.Nagle ze skraju lasu da� si� s�ysze� jaki� odg�os cichy, ale straszny, jakby krótkie rz�enie duszonego cz�owieka, który nie mia� czasu zawy�.Czy uszy koniuchów by�y tak czujne, czy jaki� instynkt zwierz�cy ostrzeg� ich przed niebezpiecze�stwem, czy wreszcie �mier� tchn�a na nich lodowatym tchnieniem, do��, �e w jednej chwili porwali si� wszyscy ze snu.- Co to jest? Gdzie tamci od koni? - pocz�li pyta� jedni drugich.Wtem z dereniowego krza ozwa� si� jaki� g�os po polsku:- Tamci nie wróc�!I w tej chwili sto pi��dziesi�t ludzi run�o ko�em na koniuchów przera�onych tak strasznie, �e krzyk zamar� im w piersi.Ledwie który zdo�a� chwyci� za hand�ar.Ko�o napastników zala�o ich i pokry�o zupe�nie.Kierz trz�s� si� pod parciem cia� ludzkich, które kot�owa�y si� w bez�adnej kupie.S�ycha� by�o �wist ostrzy, sapanie, czasem j�k lub chrapni�cie, ale trwa�o to wszystko jedno mgnienie oka.Po czym ucich�o wszystko.- Ilu �ywych? - spyta� jaki� g�os w�ród napastników.- Pi�ciu, panie komendancie.- Obejrzy� cia�a, by si� któren nie zatai�, i ka�demu no�em dla pewno�ci da� po gardle, a je�ców do ogniska!Rozkaz zosta� w jednej chwili spe�niony.Trupy poprzygwa�d�ano do murawy ich w�asnymi no�ami; je�ców, przywi�zawszy im nogi do kijów, pok�adziono wokó� ogniska, które Lu�nia rozgarn�� tak, aby w�gle ukryte pod popio�em znajdowa�y si� na wierzchu.Je�cy patrzyli na te przygotowania i na Lu�ni� b��dnymi oczyma.By�o mi�dzy nimi trzech chreptiowskich Lipków i ci znali wachmistrza doskonale.�w pozna� ich tak�e i rzek�:- No, kamraty! trzeba teraz b�dzie �piewa�, a nie, to na pra�onych podeszwach pójdziecie na tamten �wiat.Po starej znajomo�ci w�gli nie po�a�uj�To rzek�szy dorzuci� na w�gle suchych ga��zi, które buchn�y zaraz wysokim p�omieniem.Lecz nadszed� Nowowiejski i bada� pocz��.Z zezna� je�ców okaza�o si� to, co po cz�ci odgad� ju� m�ody porucznik.Lipkowie i Czeremisi szli w przedniej stra�y, przed ord� i przed wszystkimi su�ta�skimi wojskami.Wiód� ich Azja Tuhaj-bejowicz, któremu wszystkie �ciahy oddano pod komend�.Szli, z powodu upa�ów, tak jak i ca�e wojsko, nocami, na dzie� za� wysy�ali stada na pasz�.Nie strzegli si�, bo nikt nie przypuszcza�, �eby jakiekolwiek wojsko mog�o na nich wpa�� nawet w pobli�u Dniestru, a có� dopiero nad Prutem, tu� obok ordzi�skich siedzib; szli tedy wygodnie, ze stadami i wielb��dami, które nios�y namioty dla starszyzny.Murzy Azji namiot �atwo pozna�, bo na wierzchu ma bu�czuk zatkni�ty i �ciahy chor�gwie w czasie postoju przy nim zatykaj�.Siehe� lipkowski zosta� o ma�� mil�; jest w nim oko�o dwóch tysi�cy g�ów, ale cz�� ludzi zosta�a przy bia�ogrodzkiej ordzie, która ci�gnie znów o mil� od lipkowskiego czambu�u.Nowowiejski wypytywa� jeszcze o drogi, którymi do siehenia naj�atwiej si� dosta�, nast�pnie, jak stoj� namioty, wreszcie pocz�� bada� o to, o co mu chodzi�o najwi�cej.- Niewiasty jakowe s� w namiocie? - spyta�.Lipkowie zadr�eli o w�asn� skór�.Ci z nich, którzy dawniej s�u�yli w Chreptiowie, wiedzieli doskonale, �e Nowowiejski by� bratem jednej z tych niewiast, a narzeczonym drugiej, rozumieli wi�c, co za w�ciek�o�� musi go ogarn��, gdy dowie si� ca�ej prawdy.W�ciek�o�� ta mog�a spa�� naprzód na nich, wi�c pocz�li si� waha�, ale Lu�nia rzek� zaraz:- Panie komendancie, ogrzejem psubratom podeszwy, to b�d� mówi�!- Wsu� im nogi w w�gle! - rzek� Nowowiejski.- Pomi�ujcie! - zawo�a� Eliaszewicz, stary chreptiowski Lipek - powiem wszystko, na co patrzy�y oczy moje.Lu�nia spojrza� na komendanta, czy mimo tej zapowiedzi nie ka�e spe�ni� gro�by, lecz ów skin�� r�k� i rzek� do Eliaszewicza:- Mów, co� widzia�?- My niewinni, panie - odpowiedzia� Eliaszewicz - my za komend� szli.Murza nasz darowa� siostr� waszej mi�o�ci panu Adurowiczowi, któren j� w namiocie mia�.Ja j� na Kuczunkaurach widzia�, jak po wod� z wiadrami chodzi�a, i pomaga� jej d�wiga�, bo ci�arna chodzi�a.- Gorze! - szepn�� Nowowiejski [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki