Sacks Oliver Antropolog na Marsie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W wypadku Franca jest to niemo�liwe � zamiast uzyska� wgl�d we wn�trze, w�znaczenie" Pontito, bez ko�ca wylicza on jego zewn�trzne aspekty � budynki, ulice,kamienie, topografi� �jakby to wszystko mog�o zrekompensowa� brak ludzi, pustk�.Nie-zale�nie od tego, czy zdaje sobie z tego spraw�, czy nie, Franco nie ma wyboru.Nie ma onani czasu, ani ch�ci, ani si�y, by wejrze� g��biej.By� mo�e sam podejrzewa, �e by�oby tozgubne dla jego sztuki.Franco czuje, �e ma przed sob� jeszcze dwadzie�cia, trzydzie�ci lat pracy � tysi�ceobrazów, które wykona� od 1970 roku, ukazuje jedynie cz�� rzeczywisto�ci, któr� chceuwieczni�.A musi namalowa� ka�dy szczegó�, i to z ka�dego punktu widzenia � od najwi�-kszej perspektywy, kiedy wioska pojawia si� za zakr�tem drogi prowadz�cej z Pistoi, donajdrobniejszych szczegó�ów omsza�ych203kamieni ko�cio�a.Marzy mu si� góruj�cy nad miastem budynek muzeum, w którymprzechowywane b�dzie ogromne archiwum Pontito, jego Pontito � tysi�ce obrazów, któreju� namalowa�, i tysi�ce, które jeszcze namaluje.B�dzie to punkt kulminacyjny jego pracy i�ycia � spe�nienie obietnicy, któr� z�o�y� matce: �Stworz� je dla ciebie od nowa".CUDAW �Observerze" wydrukowanym w Fayetteville z 19 maja 1862 roku opublikowanoniezwyk�y list korespondenta Longa Grabsa z Camp Mangum:Tom, niewidomy Murzyn, gra� na pianinie przed t�umnie zebran� widowni�.Jest onfenomenem [.] Pozornie wygl�da jak zwyk�y, trzynastoletni ch�opiec, jest jednak ca�kowicie�lepy i niedorozwini�ty umys�owo.Posiada natomiast zdolno�ci w dziedzinie muzyki, j�zyka,imitacji i chyba te� pami�ci.Nikt nigdy nie uczy� go muzyki.Na pianinie zacz�� gra�,przys�uchuj�c si� grze innych, podobnie zreszt� przyswaja sobie melodie i piosenki.Potrafizagra� ka�d� melodi� przy pierwszej próbie, i to tak sprawnie jak zawodowy muzyk [.]Jednym z jego najznakomitszych popisów by�o zagranie trzech utworów jednocze�nie.Jedn�r�k� gra� Hornpipe Fishera, drug� Yankee-Doodle, a do tego �piewa� Dixie.Gra� tak�e napianinie odwrócony do niego plecami oraz ze skrzy�owanymi r�koma.Wykonuje wieleutworów w�asnych � jeden z nich, Bitwa o Manassas, jest obrazowy i podnios�y, towspania�a kompozycja zdanego na samego siebie, �lepego muzycznego geniusza [.] Tenbiedny niewidomy ch�opiec zosta� niezwykle sk�po obdarzony ludzk� natur�; jest jaknie�wiadomy po�rednik, który odgrywa to, co zosta�o mu przekazane, a jego umys� jest jaknaczynie, gdzie20Natura przechowuje swoje skarby i wyjmuje je stamt�d, gdy ma na to ochot�.O �lepym Tomie dowiadujemy si� wi�cej od Edouarda Seguina, francuskiego lekarza,którego ksi��ka z 1866 roku zatytu�owana Idiocy and Its Treatment by the PsychologicalMethod [Niedorozwój umys�owy i jego leczenie metod� psychologiczn�] dostarcza wieludog��bnych analiz zachowa� ludzi, których pó�niej nazwano �sawantycznymi idiotami".OTomie pisze równie� intelektualny potomek Seguina, Darold Treffert, w ksi��ce zatytu�owanejExtraordinary People: Understanding �Idiot Savants" [Niezwykli ludzie:Rozumienie �sawantycznych idiotów"], która ukaza�a si� w 1989 roku.Czytamy tam,�e Tom urodzi� si� prawie �lepy jako czternaste dziecko niewolnika, które sprzedanopu�kownikowi Bethune'owi;by� od dzieci�stwa, jak pisze Treffert, ,,zafascynowany wszelkimi d�wi�kami �odg�osem deszczu b�bni�cego o dach, d�wi�kiem ucieranego w �uszczarce zbo�a, a przedewszystkim muzyk� � z napi�ciem ws�uchiwa� si� w sonaty i menuety, które �wiczy�y napianinie córki pu�kownika".Do pi�tego lub szóstego roku �ycia � podaje z kolei Seguin � nie mówi�, z trudemchodzi� i nie wykazywa� �adnych innych oznak inteligencji poza owym niezmiennympragnieniem muzyki.Ju� w wieku czterech lat, podniesiony z k�ta.w którym le�a�, iposadzony przy pianinie, gra� pi�kne melodie; ledwie jego ma�e palce dotkn�y klawiszy,wygrywa�y cho�by raz pos�yszan� kombinacj� d�wi�ków, któr� dzi�ki swojemuniezwyk�emu s�uchowi zapami�ta�.� W wieku sze�ciu lat Tom zacz�� improwizowa�:��lepy geniusz" szybko zyskiwa� sobie s�aw� i kiedy mia� siedem lat, da� swój pierwszykoncert.Do uko�czenia ósmego roku �ycia zarobi� sto tysi�cy dolarów.Gdy mia�jedena�cie lat, gra� dla prezydenta Buchanana w Bia�ym Domu.Grupa muzyków, którzypodejrzewali go o oszustwo, postanowi�a nast�pnego dnia sprawdzi� jego pami��, graj�cmu ca�kowicie nowe kompozycje, z których jedna zapisana by�a na trzynastu, a druga206na dwudziestu stronach � odegra� je bezb��dnie, nie wykazuj�c przy tymnajmniejszego wysi�ku.Seguin opisuje tak�e gesty, miny i ruchy Toma, które wykonywa�, s�uchaj�c muzyki:Swoje zadowolenie okazuje pogodnym wyrazem twarzy, �miechem, przekrzywianiemg�owy, trzepotaniem r�koma, coraz szybszym bujaniem si� na boki i dziwacznymiu�miechami.Kiedy tylko us�yszy now� melodi�, zaczyna wykonywa� �mieszne figury [jedn�nog� wyci�ga przed siebie, a drug� powoli robi piruety] [.J przy tym obraca si� w kó�ko[.] i spazmatycznie rusza r�koma.Toma nazywano zwykle idiot� lub imbecylem, tymczasem tego typu zachowania istereotypie s� charakterystyczne dla autyzmu.Jednak autyzm zosta� zdefiniowany dopiero wlatach czterdziestych naszego wieku, a w latach sze��dziesi�tych XIX wieku nikt nie tylko niezna� tego terminu, ale nie mia� nawet poj�cia o chorobie.Autyzm, bezspornie, jest stanem, który zawsze istnia� i który objawia� si� u jednostek wka�dym czasie i w ka�dej kulturze.Zawsze zdumiewa�, wzbudza� pe�ne l�ku lubniedowierzania zainteresowanie zwyk�ych umys�ów (prawdopodobnie kojarzy� si� z mi-tycznymi lub archetypicznymi obrazami � obcego, odmie�ca, zaczarowanego dziecka).Jegopierwsze opisy medyczne powsta�y w latach czterdziestych, a stworzyli je prawiejednocze�nie Leo Kanner w Baltimore i Hans Asperger w Wiedniu.Obaj, niezale�nie odsiebie, nazwali ten stan �autyzmem".Spostrze�enia Kannera i Aspergera by�y w wielu kwestiach uderzaj�co podobne (aczasem wr�cz identyczne) � co jest dobrym przyk�adem historycznej synchronii.Obaj zapodstawow� cech� choroby uznali �osamotnienie" � osamotnienie umys�owe, st�d te� obajnazwali ten stan autyzmem.Wed�ug Kannera owo osamotnienie polega na �lekcewa�eniu,ignorowaniu wszystkiego, co przychodzi do dziecka z zewn�trz i odcinaniu si� od tego".Jednak jego zdaniem207brak kontaktu dotyczy tylko relacji z lud�mi � osoby autystyczne wykazuj� normalnezainteresowanie przedmiotami.Za charakterystyczne dla autyzmu Kanner uwa�a� tak�e�obsesyjne naleganie na jednostajno��" w formie powtarzaj�cych si�, stereotypicznych ru-chów i odg�osów, lub po prostu stereotypii jako takich; dostosowanie si� do szczegó�owookre�lonych rytua�ów i czynno�ci rutynowych; w ko�cu zaanga�owanie w w�sk� sfer� �niezwykle intensywne skupienie si� nadanych fascynacjach i fiksacjach.Zdaniem Kannera iAspergera tego typu fascynacje i adaptacja �ci�le okre�lonych rytua�ów, które formowa�y si�do pi�tego roku �ycia, objawia�y si� tylko w autyzmie.Asperger wskaza� te� na kilka innychcharakterystycznych cech, podkre�laj�c, �e osoby autystyczne:nie nawi�zuj� kontaktu wzrokowego [.j zapoznaj� si� z otoczeniem, rzucaj�c na niekrótkie, nieobecne spojrzenia [.] [wyst�puje u nich] ubóstwo mimiki i gestów [.] u�yciej�zyka jest anormalne, nienaturalne [.] dzieci kieruj� si� w�asnymi impulsami, lekcewa��c��dania otoczenia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

download / ebook / pobieranie / pdf / do ÂściÂągnięcia

Odnośniki